بهنام مدی
چکیده
در فضای فکریِ چند سال اخیر ایران، بعضی از متفکرین فقه و اندیشه سیاسی در آراء خود از سویی معتقد بودند موقعیت ایران در جهان اسلام شبیه موقعیت بریتانیا در اروپا و جهان مسیحیت است و از سوی دیگر بر این نظر بودهاند که موقعیت و پروژه سیاسی جان لاک در انگلستان نیز شبیه موقعیت و پروژه سیاسی علامه محمدحسین نائینی در ایران معاصر است. ...
بیشتر
در فضای فکریِ چند سال اخیر ایران، بعضی از متفکرین فقه و اندیشه سیاسی در آراء خود از سویی معتقد بودند موقعیت ایران در جهان اسلام شبیه موقعیت بریتانیا در اروپا و جهان مسیحیت است و از سوی دیگر بر این نظر بودهاند که موقعیت و پروژه سیاسی جان لاک در انگلستان نیز شبیه موقعیت و پروژه سیاسی علامه محمدحسین نائینی در ایران معاصر است. دغدغه اصلی این مقاله ارزیابی این ادعاست. این مقاله برای ارزیابی این ادعا از سویی مفهوم قانون را برگزیده است و از سوی دیگر تلاش کرده است این مفهوم را در متن دو رساله مهم این دو متفکر بررسی کند؛ یعنی رساله دوم جان لاک دربارهی حکومت و رساله محمدحسین نائینی تحت عنوان «تنبیه‌الامه و تنزیه‌الملّه». این مقاله که در ادامه یک پژوهش گستردهتر است که در قالب یک رویکرد تفسیری تلاش کرده است تا محورهایی را برای این مقایسه برگزیند و تحلیلش را بر آن اساس پیش ببرد. در ارزیابی نهایی، این مقاله معتقد است که علیرغم بعضی از شباهتها، تفاوتهای اساسیای در کار جان لاک و نائینی وجود دارد که نباید آنها را نادیده گرفت هر چند به نظر می‌آید مدعیان شباهت لاک و نائینی نسبت به این تفاوتها بیتوجه بودهاند. غفلت از این تفاوتها پیچش‌های بیشتری را در نظام آگاهی ما ایجاد میکند و بر مشکلات ما میافزاید.
بهنام مدی
چکیده
یکی از مباحثِ مهم در باب پدیده دولت، مسأله شکل‌گیری دولت است. اما آنچه مهمتر از شکل‌گیری دولت است، بنظر مسأله «انحلال» دولت باشد. این مقاله می‌‌کوشد مسأله انحلال دولت را از منظر یکی از بزرگترین فیلسوفان سیاسی جهان مدرن، جان لاک، بررسی کند. پرسش اصلی مقاله این است که از منظر الاهیات سیاسی جان لاک، با اتکا به چه بنیادها ...
بیشتر
یکی از مباحثِ مهم در باب پدیده دولت، مسأله شکل‌گیری دولت است. اما آنچه مهمتر از شکل‌گیری دولت است، بنظر مسأله «انحلال» دولت باشد. این مقاله می‌‌کوشد مسأله انحلال دولت را از منظر یکی از بزرگترین فیلسوفان سیاسی جهان مدرن، جان لاک، بررسی کند. پرسش اصلی مقاله این است که از منظر الاهیات سیاسی جان لاک، با اتکا به چه بنیادها یا مبانی میتوان انحلال دولت را پذیرفت و از سوی دیگر چه شرایطی میبایست وجود داشته باشند تا بتوان به امکان انحلال یا ایجاد حق برای شهروندان بر انحلال دولت قائل شد. لاک معتقد است انسان در وضع طبیعی موجودی ذیحق است و بهعلاوه میتواند بر خود حکومت کند. انسان با حفظ بعضی از این حقوق وارد جامعه سیاسی میشود از جمله مهمترین این حقوق، حق افراد برای قضاوت در مورد عملکرد حکمرانان است. همچنین افراد حق دارند تا در صورت تخطی حکمرانان از تعهداتشان، آنان را عزل و حتی مجازات نمایند و اگر حکمرانان در برابر اراده مردم بایستند مردم میتوانند به زور و انقلاب متوسل شوند. از نظر لاک، بدترین چیز در سیاست، انقلاب نیست بلکه استبداد است. از نظر لاک، انقلاب لازمه تضمین پایبندی حکمرانان به تعهداتشان است اما نکته مهمتر این است که انقلاب بنیاد آزادی است و بزرگترین تجلی حکومت انسان بر خود است.
مهدی مرادی برلیان؛ علی اکبر گرجی ازندیانی
چکیده
آن چه در این نوشتار مطمح نظر قرار می‌گیرد ارائۀ خوانشی از دولت مدرن است که آن را واجد پنج بُن‌پاره اساسی می‌داند که بدون آنها هیچ فرایافت مدرنی از دولت به دست نخواهد آمد. شخصیت انتزاعی دولت، حاکمیت، سوژگی مدرن و آفرینش تبعۀ سرسپرده، گستره‌مندی و بروز ارادۀ حاکمیتی در قالب قانون، شالوده‌های برسازنده دولت مدرن هستند. باری، این پژوهش ...
بیشتر
آن چه در این نوشتار مطمح نظر قرار می‌گیرد ارائۀ خوانشی از دولت مدرن است که آن را واجد پنج بُن‌پاره اساسی می‌داند که بدون آنها هیچ فرایافت مدرنی از دولت به دست نخواهد آمد. شخصیت انتزاعی دولت، حاکمیت، سوژگی مدرن و آفرینش تبعۀ سرسپرده، گستره‌مندی و بروز ارادۀ حاکمیتی در قالب قانون، شالوده‌های برسازنده دولت مدرن هستند. باری، این پژوهش شناسه‌های پیشین را با هدف مشخصی مورد بررسی قرار می‌دهد تا بتواند این ادعا را به اثبات برساند که با وجود پیدایی چالش‌های گوناگون برای این شناسه‌ها، هم‌چنان میتوان بر پایداری آنها در کانون دولت مدرن پای فشرد. همچنین متن پیشِرو بر آن است تا با اشاره به‌گونه‌ای آشفتگی در گفتمان علمی رایج، به این نکته دست یابد که برخی ویژگی‌های برشمرده شده برای دولت مدرن در این گفتمان‌ها در واقع ناشی از خطای یکسان‌سازی مفاهیم دولت و حکومت است. هدف پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و کاربست روشی توصیفی و تحلیلی، پاسخ به پرسش‌های زیر است: 1ـ فرایافت مدرن دولت از چه ویژگی‌هایی برساخته شده است؟ 2ـ آیا دولت و حکومت را میتوان پدیده‌هایی یکسان در نظر گرفت؟ پیامدهای اینهمان‌سازی میان این دو، برای فرایافت مدرن دولت چه بوده است؟ 3ـ آیا با وجود چالش‌هایی همانند شکل‌گیری اتحادیه اروپایی، حقوق بشر، پست‌مدرنیسم و جهانی‌شدن میتوان هم‌چنان مدعی دوام و ماندگاری شناسه‌های دولت مدرن و خاصه ویژگی گوهری آن یعنی حاکمیت شد؟
سید علی محمودی
چکیده
نافرمانی مدنی در نظریۀعدالت جان‌رالز، کنش اعتراض‌آمیز شهروندان نسبت به برخی از قانون‌ها و سیاستگذاری‌های ناعادلانه در حکومت‌های دموکراتیک با هدف اصلاح و یا تغییرآن، برپایۀ قانون اساسی از راه‌های خردمندانه و صلح‌آمیز است. رالز نافرمانی مدنی را بر بنیان‌های فلسفی- اخلاقی استوار می‌سازد و ضمن توجیه آن برمبنای‌دواصل عدالت، ...
بیشتر
نافرمانی مدنی در نظریۀعدالت جان‌رالز، کنش اعتراض‌آمیز شهروندان نسبت به برخی از قانون‌ها و سیاستگذاری‌های ناعادلانه در حکومت‌های دموکراتیک با هدف اصلاح و یا تغییرآن، برپایۀ قانون اساسی از راه‌های خردمندانه و صلح‌آمیز است. رالز نافرمانی مدنی را بر بنیان‌های فلسفی- اخلاقی استوار می‌سازد و ضمن توجیه آن برمبنای‌دواصل عدالت، نقش این کنش مدنی عاری از خشونت را مورد بحث قرار می‌دهد. او نافرمانی مدنی را به‌عنوان کنشی قانونی و اخلاقی موجه می‌داند، زیرا این اقدام در‌برابر بی‌عدالتی، ناکارآمدی اقدامات قانونی دیگر و با پذیرش برخی محدودیت‌های ناگزیر، به‌عمل درمی‌آید. این کنش برمدار گسترش آزادی‌ها، عقلانیت، واقع‌گرایی و اجماع هم‌پوشان شکل می‌گیرد. بدین‌سان، نافرمانی مدنی حرکتی دموکراتیک با هدف اصلاح پاره‌ای از قانون‌ها و ساختارها است و نمی‌تواند کنشی ستیزه‌جویانه باشد. این پژوهش با بهره‌گیری از روش تحلیل مفهومی و ارزیابی انتقادی براساس فلسفۀ تحلیلی، به‌تبیین و نقد موضوع نافرمانی مدنی در فلسفۀ سیاسی رالز می‌پردازد. برآیند این پژوهش آن‌است که اندیشه‌های رالز درمقام تعریف و تبیین اصول و ارکان فلسفی ـ اخلاقی و نیز ترسیم دقیق مرزهای نافرمانی مدنی از کنشگری‌های ستیزه‌جویانه، دارای سازگاری منطقی و استحکام نظری است. در برابر، رهنمودهای عینی و عمل‌محور او دراین‌باره، در مواردی با ابهام‌ها و کاستیهایی همراه است. رالز در ارائۀ این رهنمود‌ها از روشی یگانه پیروی نمی‌کند.
