جامعه شناسی سیاسی
محمد جواد موسی نژاد؛ محمد باقر خرمشاد
چکیده
زمین و نحوه توزیع و بهره‌برداری از آن، به عنوان یک مؤلفه مهم در نظام طبقاتی جامعه روستایی، از دیرباز مورد توجه حکومت‌ها بوده و مخصوصاً پس از وقوع انقلاب‌های کمونیستی، دستخوش تغییراتی بنیادی می‌گردد. از جمله در انقلاب‌های کمونیستی این مورد به چشم می‌خورد. در این کشورها، دولت سوسیالیستی نوپا بلافاصله به سیاست زمین و اصلاحات ارضی ...
بیشتر
زمین و نحوه توزیع و بهره‌برداری از آن، به عنوان یک مؤلفه مهم در نظام طبقاتی جامعه روستایی، از دیرباز مورد توجه حکومت‌ها بوده و مخصوصاً پس از وقوع انقلاب‌های کمونیستی، دستخوش تغییراتی بنیادی می‌گردد. از جمله در انقلاب‌های کمونیستی این مورد به چشم می‌خورد. در این کشورها، دولت سوسیالیستی نوپا بلافاصله به سیاست زمین و اصلاحات ارضی توجه ویژه‌ای نشان می‌دهد و تلاش می‌کند تا زمین، مطابق با آرمان‌های یک جامعه کمونیستی باز توزیع شود. شوروی، چین و کوبا سه کشوری هستند که انقلاب کمونیستی را تجربه کرده‌اند. هدف این مقاله، بررسی و تبیین اصلاحات ارضی و سیاست زمین دولت‌های سوسیالیستی منبعث از انقلاب‌های کمونیستی چین، روسیه و کوبا است. روش تحقیق این پژوهش، روش مقایسه‌ای و با استناد به منابع کتابخانه‌ای از زبان‌های اصلی است. بر اساس یافته‌های این تحقیق، سیاست زمین در انقلاب شوروی عبارت بود از: سیاست زمین متصلب کالخوزی، سیاست زمین منعطف کالخوزی و سیاست زمین بریگاردهای قراردادی. سیاست زمین در انقلاب چین عبارت بود از: سیاست زمین به شیوه کشاورزی خانوادگی، سیاست زمین به شیوه کشاورزی جمعی، سیاست زمین به شیوه کمون، سیاست زمین به شیوه تعاونی روستایی. سیاست زمین در انقلاب کوبا عبارت بود از: سیاست زمین به شیوه مالکیت عمومی، سیاست زمین مبتنی بر ملی کردن اراضی و سیاست زمین به شیوه تعاونی‌های مشارکتی.
محمد باقر خرمشاد؛ پرویز امینی
چکیده
در اندیشه و نظام‌‌های مردم‌سالار از جمله مردم‌سالاری دینی، مفهوم «دخالت مردم» هسته مفهومی مشترکی است که مرز نظام‌‌های مردم‌سالار از نظریه و نظام‌‌های غیر مردم‌سالار معین می‌کند. وجه مهم مفهوم دخالت مردم، توجیهی است که هر یک از نظریههای مردم‌سالار و مردم‌سالاری دینی برای آن می‌آورند و از همین ناحیه می‌توان شاهد ...
بیشتر
در اندیشه و نظام‌‌های مردم‌سالار از جمله مردم‌سالاری دینی، مفهوم «دخالت مردم» هسته مفهومی مشترکی است که مرز نظام‌‌های مردم‌سالار از نظریه و نظام‌‌های غیر مردم‌سالار معین می‌کند. وجه مهم مفهوم دخالت مردم، توجیهی است که هر یک از نظریههای مردم‌سالار و مردم‌سالاری دینی برای آن می‌آورند و از همین ناحیه می‌توان شاهد قرائتهای مختلف از مردم‌سالاری بود. مطابق این نوشتار دو دیدگاه کلان درباره توجیه دخالت مردم از موضع «مشروعیت» و نیز از موضع «غیر مشروعیت» وجود دارد که البته هر کدام تقریرهایی متفاوت دارند. در مسئله مشروعیت با دو الگو مواجهیم. الگوی «تک ساحتی» مشروعیت و الگوی «چند ساحتی» مشروعیت که اولی ناظر به بعدی از ابعاد حکومت مانند صلاحیتهای حاکم یا فرایندهای کسب و اعمال قدرت است و دومی که ناظر بههمه ابعاد حکومت از جمله غایات و نیز کارآمدی علاوهبر موارد دوگانه پیش است. در این نوشتار متکی به روششناسی داده بنیاد، موضع آیت الله خامنه‌ای را می‌توان جزو دسته دوم تقریر کرد که مسئله مشروعیت در یک الگوی چند ساحتی و ناظر به چهار بعد از ابعاد حکومت مطرح می‌کند.
محمدباقر خرمشاد؛ مجید نجات‌پور
چکیده
پس از انقلاب اسلامی، جریانهای فکری و سیاسی در راستای عملی نمودن نظریههای بومی، تحولات بین‌المللی و تشدید روند جهانی شدن، نسبت به گذشته به‌نحوی عمیقتر و اساسیتر به مفهوم توسعه پرداختند. جریان توسعهگرایان لیبرال پس از انقلاب و در پی تحول فضای گفتمانی از درون جدال‌های فکری و سیاسی دهه‌ی هفتاد سر بر‌آورد و اندک‌اندک زمینه ...
بیشتر
پس از انقلاب اسلامی، جریانهای فکری و سیاسی در راستای عملی نمودن نظریههای بومی، تحولات بین‌المللی و تشدید روند جهانی شدن، نسبت به گذشته به‌نحوی عمیقتر و اساسیتر به مفهوم توسعه پرداختند. جریان توسعهگرایان لیبرال پس از انقلاب و در پی تحول فضای گفتمانی از درون جدال‌های فکری و سیاسی دهه‌ی هفتاد سر بر‌آورد و اندک‌اندک زمینه را برای طرح مسائل نوسازی و توسعه کشور بیش از پیش فرآهم می‌دید. اگر بخواهیم با اتخاذ رویکردی ایجابی به فهم هر چه دقیق‌تر محتوی و بن‌مایه‌های فکری ـ سیاسی جریان لیبرال توسعه‌گرا در ایران بپردازیم؛ به ناچار باید به آرا و آثار محمود سریع‌القلم و موسی غنی‌نژاد که در این جریان نقش فعال فکری‌ـ سیاسی داشته‌اند، مراجعه نماییم. گفتمان توسعه در این جریان همواره میکوشد تا مفاهیم اصلی چون حکومت قانون، آزادی‌خواهی، اقتصاد بازار، جهانی‌شدن، دولت حداقلی و حقوق بشر را حول دال مرکزی «نوسازی لیبرالی» مفصل‌بندی نماید. پژوهش حاضر با استفاده از الگوی تحلیلی جریان-گفتمان و بهرهگیری از ظرفیتهای روش جریان‌شناسی و گفتمان، میکوشد تا نوع نگاه جریان توسعه گرایان لیبرال به گفتمان توسعه را ارزیابی نماید. سوال اصلی مقاله حاضر این است که توسعه در گفتمان جریان توسعهگرایان لیبرال دستخوش چه تحولاتی شده است؟ در پاسخ به پرسش فوق می‌توان گفت که توسعه در گفتمان جریان توسعهگرای لیبرال با عام و جهان‌شمول دیدن روند نوسازی و گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرن و دال مرکزی «نوسازی لیبرالی» بازنمایی شده است. با توجه به پژوهش حاضر، دیدگاه این جریان در عرصه‌ی اقتصاد، سیاست و فرهنگ به شکل‌گیری گفتمان توسعه‌خواهی می‌انجامد که در آن، آزادی اقتصادی و توسعه‌ی سیاسی همبستگی شدید دارد. اگرچه آنها توسعه‌ی نهادهای مدنی سیاسی را در شرایط امروز مقدم بر آزادسازی‌های اقتصادی می‌دانند اما میان این دو ارتباط تنگاتنگی برقرار کرده و از ایده‌ی دموکراسی مطابق آزادی‌های فردی به‌عنوان یک ارزش سرنوشت‌ساز در اقتصاد یاد می‌کنند. در مقوله توسعه اقتصادی عمده‌ترین خواست این جریان، رساندن دولت به‌حد وظایف اساسی خود و رفع موانع از نظام بازار آزاد می‌باشد.
