نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدباقر خرمشاد ¹
• مجید نجات‌پور ²

¹ دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

² دکترای علوم سیاسی از دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پس از انقلاب اسلامی، جریان­های فکری و سیاسی در راستای عملی نمودن نظریه­های بومی، تحولات بین‌المللی و تشدید روند جهانی شدن، نسبت به گذشته به‌نحوی عمیق­تر و اساسی­تر به مفهوم توسعه پرداختند. جریان توسعه‌گرایان لیبرال پس از انقلاب و در پی تحول فضای گفتمانی از درون جدال‌های فکری و سیاسی دهه‌ی هفتاد سر بر‌آورد و اندک‌اندک زمینه را برای طرح مسائل نوسازی و توسعه کشور بیش از پیش فرآهم می‌دید. اگر بخواهیم با اتخاذ رویکردی ایجابی به فهم هر چه دقیق‌تر محتوی و بن‌مایه‌های فکری ـ سیاسی جریان لیبرال توسعه‌گرا در ایران بپردازیم؛ به ناچار باید به آرا و آثار محمود سریع‌القلم و موسی غنی‌نژاد که در این جریان نقش فعال فکری‌ـ سیاسی داشته‌اند، مراجعه نماییم. گفتمان توسعه‌ در این جریان همواره می‌کوشد تا مفاهیم اصلی چون حکومت قانون، آزادی‌خواهی، اقتصاد بازار، جهانی‌شدن، دولت حداقلی و حقوق بشر را حول دال مرکزی «نوسازی لیبرالی» مفصل‌بندی نماید. پژوهش حاضر با استفاده از الگوی تحلیلی جریان-گفتمان و بهره­گیری از ظرفیت­های روش جریان‌شناسی و گفتمان، می­کوشد تا نوع نگاه جریان توسعه گرایان لیبرال به گفتمان توسعه را ارزیابی نماید.
سوال اصلی مقاله حاضر این است که توسعه در گفتمان جریان توسعه­گرایان لیبرال دستخوش چه تحولاتی شده است؟ در پاسخ به پرسش فوق می‌توان گفت که توسعه در گفتمان جریان توسعه­گرای لیبرال با عام‌ و جهان‌شمول‌ دیدن روند نوسازی و گذار از جامعه سنتی‌ به‌ جامعه مدرن‌ و دال مرکزی «نوسازی لیبرالی» بازنمایی شده است.
با توجه به پژوهش حاضر، دیدگاه این جریان در عرصه‌ی اقتصاد، سیاست و فرهنگ به شکل‌گیری گفتمان توسعه‌خواهی می‌انجامد که در آن، آزادی اقتصادی و توسعه‌ی سیاسی همبستگی شدید دارد. اگرچه آنها توسعه‌ی نهادهای مدنی سیاسی را در شرایط امروز مقدم بر آزادسازی‌های اقتصادی می‌دانند اما میان این دو ارتباط تنگاتنگی برقرار کرده و از ایده‌ی دموکراسی مطابق آزادی‌های فردی به‌عنوان یک ارزش سرنوشت‌ساز در اقتصاد یاد می‌کنند. در مقوله توسعه اقتصادی عمده‌ترین خواست این جریان، رساندن دولت به‌حد وظایف اساسی خود و رفع موانع از نظام بازار آزاد می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• اقتصاد بازار
• عقلانیت
• خصوصی‌سازی
• دولت
• توسعه
• جهانی‌ شدن

عنوان مقاله [English]

The liberal development discourse and the concept of development after the Islamic Revolution (With emphasis on state)

نویسندگان [English]

• Mohammad Bagher khorramshad ¹
• Majid Nejatpoor ²

¹ Associate Professor Professor, Department of political science, Allame Tabataba’i University

² PhD of Public Policy, political science, Allame Tabataba’i University

چکیده [English]

Purpose: After the Islamic Revolution, some intellectual and political currents discussed the concept of development. In the wake of continuing discussion on development, liberal development discourse arose from the intellectual and political currents of the 70th. In this article, we want to show how the concept of development appeared, why it was rejected by some groups, and what happened to its meaning.
Design/Methodology/Approach: In this regard, we can pay attention to the works of Mahmud Sariolghalam & Mouse Ghaninejad for a deeper understanding of the intellectual and political content of liberalism in Iran. Development discourse tries to articulate main concepts such as small government, freedom, market economy, and human rights. This study tries to examine the development discourse by using discourse analysis.
Findings: The mail question of this article is this: What is change from the perspective of liberal development discourse?  In response to this question, it can be said: the change consist of the process of modernization and transition from traditional society to modern society. This means “liberal modernization”. The main element of liberal current is the optimization of liberal system, economic competition and a minimum role of state in domestic politics and international trade. The supporters of liberal current pay attention to change and modernization, and hold an optimistic view of new western civilization. They believe that in failure to reach development, determinant factors are domestic factors such as wrong thoughts and beliefs of Iranian culture.
Originality/Value: In this article, we investigate liberal development discourse and try to establish a relationship between liberal current and development.  This current defends a systematic liberal perspective and a competitive economy. The Adherents of this current believe that the state intervention in economic activities must become very minimal.

کلیدواژه‌ها [English]

• Market economy
• Rationality
• privatization
• Administration
• Development
• Globalization