نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد، واحد شیروان چرداول، ایلام، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی (مسائل سیاسی ایران) دانشگاه علوم تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

   بررسی جایگاه ویژه میرزا تقی­‌خان امیرکبیر در تاریخ معاصر ایران نیازمند توجه به دریافت وی از «چهره ژانوسی مدرنیته» است. به اعتبار جامعه‌شناسی تاریخی، مدرنیته دارای ماهیتی دوگانه و در پیوند باهم است که وجه اثباتی، تمدنی و یا objective آن بر توسعه و پیشرفت عناصر تمدنی، اقتصادی، علمی و فنی تأکید دارد و وجه انفسی، ذهنی و subjective آن بر اهمیت دستاوردهای فرهنگی، آزادی نوع بشر، برابری، دموکراسی، کثرت‌گرایی و قانون که در زبان فلسفی کانت و هگل در مفهوم «عقل خود بنیاد» تجلی‌یافته؛ متناظر است. در این مقاله بر آنیم تا دریابیم امیرکبیر به‌عنوان اصلاح­طلب بزرگ جامعه ما چگونه به ارتباط عناصر ذوالوجهی مدرنیته اندیشیده است. آیا امیرکبیر فقط بر وجه اثباتی و صنعتی مدرنیته ایمان پیداکرده است، یا اینکه به اهمیت وجوه فرهنگی آن ازجمله «قانون» نیز آگاهی یافته است؟ زمامداری امیرکبیر با شروع پادشاهی ناصرالدین‌شاه قاجار در 1230 هجری شمسی با تحولاتی گسترده همراه است فرضیه ما این است که تأکید امیرکبیر بر «خیال کنسطیطوسیون» درک درست وی از ضرورت به‌کارگیری دستاوردهای دوگانه مدرنیته را نشان می­دهد. بر این اساس جایگاه «قانون»در منظومه فکری و عملی وی را موردبررسی انتقادی قرار داده‌­ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Study of the Rule of Law in the Thought and Action of Mirza Taghikhan Amirkabir

نویسندگان [English]

  • Ali Babaei 1
  • Kamal Pouladi 2

1 Assistant Professor, Department of Political Sciences, Islamic Azad University Branch shirvan chardavol, Ilam, Iran.

2 PhD. Student, Department of Political Sciences, Islamic Azad University, Chalus Branch, Chalus, Iran.

چکیده [English]

Abstract
Examining the special place of Mirza Taghikhan Amirkabir in the contemporary history of Iran requires attention to his perception of the "Janus face of modernity". According to historical sociology, modernity has a dual and interconnected nature, whose positive, civilizational or objective aspect emphasizes the development and progress of civilizational, economic, scientific and technical elements, and its psychic, subjective and subjective aspects emphasize the importance of achievements. Cultural, corresponding to the freedom of mankind, equality, democracy, pluralism and law, which is manifested in the philosophical language of Kant and Hegel in the concept of "reason itself".
In this article, we are going to find out how Amir Kabir, as the great reformer of our society, has thought about the relationship between the elements of modernity. Has Amir Kabir believed only in the positive and industrial aspects of modernity, or has he become aware of the importance of its cultural aspects, including the "law"He has gained faith to the same extent as his predecessors Qaim and Abbas Mirza? The rule of Amir Kabir with the beginning of the reign of Nasser al-Din Shah Qajar in 1230 AH is accompanied by extensive changes Our hypothesis is that Amir Kabir's emphasis on the "fantasy of constitutionalism" reflects his understanding of the need to apply the dual achievements of modernity. Accordingly, We have critically examined the place of "law" in his intellectual and practical system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Modernity
  • Reforms
  • Amirkabir
  • Constitution
  • Rule of Law
فارسی
آبراهامیان، یرواند (1377)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، چاپ یازدهم، تهران، نشر نی.
آدمیت، فریدون (1372)، امیرکبیر و ایران، تهران، انتشارات خوارزمی.
______ (1355)، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت در ایران، چاپ پنجم، تهران، انتشارات خوارزمی.
ازغندی، علیرضا (1385)، نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران، نشر قومس.
الگار، حامد (1370)، پژوهشی در باب تجدد خواهی ایرانیان؛ میرزا ملکم‌‌خان، مترجمان جهانگیر عظیما و مجید تفرشی، تهران، نشر توس.
اشرف، احمد (1359) ، موانع تاریخی رشد بورژوازی در ایران (دوره قاجار) ، تهران، نشر زمینه.
اقبال آشتیانی، عباس (1355)، میرزا تقی‌‌خان امیرکبیر، تهران، نشر قدس.
بهنام، جمشید (1375)، ایرانیان و اندیشه تجدد، تهران، نشر فرزان.
بیل، جیمزآلن (1387)، سیاست در ایران، ترجمه علی مرشدی‌‌زاد، تهران، نشر اختران.
پولادی، کمال (1385)، تاریخ اندیشه سیاسی در ایران و اسلام، چاپ پنجم، تهران، نشر مرکز.
ترکمان، فرح و امیر نیک‌‌پی (1389)، تبیین جامعه‌‌شناختی ایدئولوژی و توسعه سیاسی در ایران معاصر، تهران، نشر علم.
حاجی قاسمی، علی(1384)، اصلاحات؛ روندی برای همه فصول! جنبش سوسیال دموکراسی و یک قرن اصلاح‌‌طلبی، تهران، انتشارات قلم.
حائری، عبدالهادی(1360) تشیع و مشروطیت در ایران، تهران، امیرکبیر.
حائری، عبدالهادی (1367)، نخستین رویارویی اندیشه گران ایرانی با دو رویه تمدن بورژوازی غرب، تهران، امیرکبیر.
رضا قلی، علی (1377)، جامعه شناسی نخبه‌‌کشی، تهران، نشر نی.
رهبری، مهدی (1387)، مشروطه ناکام، چاپ دوم، تهران، نشر کویر.
زیباکلام، صادق (1377)، سنّت و مدرنیته، تهران، نشر روزنه.
طباطبایی، جواد(1392)، تأملی درباره ایران: جلد دوم نظریه حکومت قانون در ایران؛ مکتب تبریز و مبانی تجدد‌‌خواهی، تهران، نشر مینوی‌‌خرد.
کاتوزیان، همایون(1372) اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز         عزیزی، تهران، نشر مرکز.
_______ (1379)، دولت و جامعه در ایران؛ انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمه‌‌ حسن افشار، چاپ هفتم، تهران، نشر  مرکز.
کسروی، احمد (1325)، زندگانی من، تهران.
کسروی، احمد (1340)، تاریخ مشروطه ایران، تهران، چاپ چهاردهم، انتشارات امیرکبیر.
کدیور، منوچهر (1382)، اصلاح‌‌طلبان ناکام، تهران انتشارات کویر.
فوران، جان (1377)، مقاومت شکننده، تاریخ تحولات اجتماعی ایران، تهران، نشر رسا.
قوام، عبدالعلی (1382)، چالش‌‌های توسعه سیاسی، تهران، نشر قومس.
محبوبی اردکانی، حسین (1354)، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، تهران، نشر دانشگاه تهران.
مجدالملک، میرزا محمدخان (1358)، رساله مجدیه، تهران، نشر اقبال.
 مکی، حسین (1360)، امیرکبیر، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب.
مور، برینگتون (1369)، ریشه‌‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه حسین بشیریه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
معتمد دزفولی، فرامرز (1394)، تاریخ اندیشه جدید ایرانی؛ منورالفکران و عصر روشنگری، تهران، نشر شیرازه.
موثقی، احمد(1385)، نوسازی و اصلاحات در ایران (از اندیشه تا عمل) تهران، نشر قومس.
نفیسی، سعید (1368)، تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران، تهران، جلد اول، انتشارات بنیاد.
هابرماس، یورگن (1383)، دگرگونی ساختاری حوزة‌‌عمومی؛ کاوشی در باب جامعة بورژوازی، ترجمه جمال محمدی، تهران، نشر افکار.
 
References
Bayet, Mangol Philip. Mysticism and Dissent, Thought in Ghajar Iran, Syracuse University Press (1982) P, 79.
Bode, De. Travels, Ten Thousand Miles in Persia (New York, 1902), p 435.
Carman, Evan, the European Reformation (New York, 1991), Oxsford University Press, 19.
Isawi, Charles. The Economic History of Iran 1800 – 1914, the University Chicago Press, (1971).
Curzon, Georg. Persia and Persia Question (Londok, 1892), 1,437.
Forbes, Leith. Journeys in Persia and Kurdistan. (New York, 1927), P, 47.
Jasteen, Sell. Glimpses Of Life Manners In Persia ( London, 1896) , P123)
Keddie, Nikki.R. Roots of Revolution, Yale University Press (U.S., 1981).
Oseni, Taiwo Afisi. Karl Popper and the Idea of Liberal Social Reform (Australian National University, 2011) ANU, Canberra.
 
Translated References into English
Abrahamian, Yervand (1398) Iran between two revolutions, translated by Ahmad Golmohammadi and Mohammad Ebrahim Fattahi Walilaei, 11th edition, Tehran, Ni publishing. [In Persian]
Adimit, Fereydoun (1993) Amirkabir and Iran, Tehran, Kharazmi Publications. [In Persian]
______, (1376) The thought of freedom and the introduction of the constitutional movement in Iran, fifth edition, Tehran, Kharazmi publications. [In Persian]
Azghandi, Alireza (2006) Iran's political elites between two revolutions, Tehran, Qoms Publishing. [In Persian]
Ashraf, Ahmad (1980) Historical obstacles to the growth of the bourgeoisie in Iran (Qajar period), Tehran, published by the field. [In Persian]
Behnam, Jamshid (1996) Iranians and Modern Thought, Tehran, Farzan Publishing. [In Persian]
Beale, James Allen (2007) Politics in Iran, translated by Ali Morshidizad, Tehran, Akhtaran Publishing House. [In Persian]
Derari, Mehdi (2008) The Failed Constitution, second edition, Tehran, Nash Kavir.
Elgar, Hamed (1991) research on the modernization of Iranians; Mirza Malek Khan, translated by Jahangir Azima and Majid Tafarshi, Tehran, Tos publishing house. [In Persian]
Foran, Jan (1998) Fragile Resistance, History of Iran's Social Developments, Tehran, Rasa Publishing House. [In Persian]
Habermas, Jürgen (2004) Structural transformation of the public domain; An exploration of bourgeois society, translated by Jamal Mohammadi, Tehran, Afkar Publishing. [In Persian]
Haji Ghasemi, Ali (2005) Reforms; A trend for all seasons! Social democracy movement and a century of reformism, Tehran, Qalam Publications. [In Persian]
Haeri, Abdul Hadi (1981) Shiism and constitutionalism in Iran, Tehran, Amir Kabir. [In Persian]
Haeri, Abdul Hadi (1988) The first confrontation of Iranian thinkers with the two aspects of Western bourgeois civilization, Tehran, Amir Kabir. [In Persian]
Iqbal Ashtiani, Abbas (1976) Mirza Taqi Khan Amirkabir, Tehran, Nash Quds. [In Persian]
Katouzian, Homayoun (1372) Iran's political economy from constitutionalism to the end of the Pahlavi dynasty, translated by Mohammad Reza Nafisi and Cambyses Azizi, Tehran, Center Publishing. [In Persian]
_______, (2000) Government and society in Iran; Extinction of Qajar and establishment of Pahlavi, translated by Hassan Afshar, 7th edition, Tehran, Center Publishing. [In Persian]
Kadivar, Manouchehr (2003) Reformers who fail, Tehran, Kavir Publications. [In Persian]
Kasravi, Ahmad (1946) My life, Tehran. [In Persian]
Kasravi, Ahmad (1961) Iran's Constitutional History, Tehran, 14th edition, Amir Kabir Publications. [In Persian]
Majdal Molk, Mirza Mohammad Khan (1979) Risalat Majdiyah, Tehran, Iqbal Publishing House. [In Persian]
Makki, Hossein (1981) Amirkabir, Tehran, Book Publishing and Translation Company. [In Persian]
Mehboubi Ardakani, Hossein (1975) History of New Civilization Institutions in Iran, Tehran, Tehran University Press. [In Persian]
Moore, Barrington (1990) Social roots of dictatorship and democracy, translated by Hossein Bashirieh, Tehran, University Publishing Center. [In Persian]
Motamed Dezfuli, Faramarz (2014) The history of new Iranian thought; Manor al-Fekran and the Age of Enlightenment, Tehran, Shirazeh Publication. [In Persian]
Motheghi, Ahmad (2006) Modernization and reforms in Iran (from thought to practice), Tehran, Qoms Publishing. [In Persian]
Nafisi, Saeed (1989) Social and Political History of Iran, Tehran, Volume 1, Foundation Publications. [In Persian]
Poladi, Kamal (2006) History of Political Thought in Iran and Islam, fifth edition, Tehran, Center Publishing. [In Persian]
Qavam, Abdul Ali (2012) Challenges of political development, Tehran, Qoms Publishing. [In Persian]
Reza Qoli, Ali (1998) Sociology of Elites, Tehran, Ni publication. [In Persian]
Tabatabaei, Javad (2012) Reflections on Iran: The second volume of the theory of the rule of law in Iran; Tabriz School and the Basics of Modernism, Tehran, Minavi-Khord Publishing House. [In Persian]
Turkman, Farah, and Amir Nik-pi (2010) Sociological Explanation of Ideology and Political Development in Contemporary Iran, Tehran, Nash Alam. [In Persian]
Zibakalam, Sadegh (1998) Tradition and Modernity, Tehran, Rozeneh Publishing House. [In Persian]