نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
یکی از مشکلات بنیادین پیش‌روی سیاست‌گذاری‌های نهادی در کشورهای در حال توسعه وجود نهادهای بهره‌کش همچون رانت ناکارامد، فرهنگ خویشاوندگزینی و عدم شفافیت فرآیندهای اجرایی است. پژوهش با تمرکز بر مفهوم نهاد حامی‌پروری در چارچوب نهادگرایی جدید، دنبال آشکار کردن شاخص‌ها و پیامدهای این نهاد در نظام پهلوی دوم است. وضع مفهوم نهاد حامی‌پروری و در نظر گرفتن سیاستهای حامی‌پرورانه در قالب رویکرد نهادگرایی جدید، از نوآوری‌های این پژوهش است. نهاد حامی‌پروری بعنوان نهادی بهره‌کش فرض شده است که منجر به تکوین چرخه رذیلت می‌شود. اساس فرضیه اصلی و در واقع هدف پژوهش، تحلیل نهاد حامی‌پروری بعنوان یکی از علل اصلی اعتمادزدایی از حاکمیت و کاهش سرمایه اجتماعی پهلوی دوم و در نهایت سقوط آن می‌باشد. به سخنی دیگر بی‌اعتمادی اجتماعی بعنوان پیامد نهاد حامی‌پروری موجب فراافتادن پهلوی دوم در نوعی دام اجتماعی شد که فرجام آن سقوط نظام سیاسی بود. دام اجتماعی در اینجا به معنی گزینش رویه‌های سودجویانه از سوی بازیگران اجتماعی و نظام سیاسی است که شاید به ظاهر و در ابتدا سودآور به نظر بیاید اما در نهایت به آسیب و ضرر اجتماعی مختوم می‌گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Clientelism Institution and Downfall of the Pahlavi II Government (Within the Framework of the New Institutionalism Theory)
نویسندگان [English]
- Habib ollah Fazeli 1
- Hadi Rajabi 2
1 Assistant Professor, Department of Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
2 M.A, Department of Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
One of the essential problems in institutional policies in developing countries is the existence of abstractive institutions such as incompetent rents, the culture of kinship and the lack of transparency of administrative processes. This article focuses on the concept of clientelism as institution within the framework of the new institutionalism theory, seeking to disclose the indicators and significance of this institution in the Pahlavi II government. Clientelism assumed as an abstractive institution which leads to the development of the cycle of vicious. The main hypothesis (idea) of this article is that the clientelism is the main reason for losing social trust of sovereignty and the reduction of social capital in the second Pahlavi state, finally, the main reason of its collapse. In the other words, social distrust as a result of the institution of Clientelism bring the second Pahlavi into a social catastrophe, its outcome was the collapse of the political system. Social trap means choice of advantageous policies by social networks and political system, which evidently to be profitable initially, but ultimately leads to social harm and harm. But ultimately it leads to social collapse and political fall down; the Islamic Revolution (1979) was the result of these extensions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Clientelism Institution
- Abstractive institutions
- the Pahlavi II government
- New Institutionalism
- Social Trap
الف) فارسی
- آبراهامیان، یرواند، (1391)، ایران بین دو انقلاب: از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ترجمه کاظم فیروزمند و حسن شمس‌آوری و محسن مدیرشانهچی، تهران: نشر مرکز.
- آلبن بیل، جیمز، (1387)، سیاست در ایران: گروهها، طبقات و نوسازی، ترجمه علی مرشدیزاد، تهران: انتشارات اختران.
- اُفه، کلاوس، (1384)، «چگونه میتوان به شهروندان اعتماد داشت»، گردآورنده کیان تاجبخش، ترجمه افشین خاکباز و حسن پویان، در: سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، تهران: نشر شیرازه.
- آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- آرشیو موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
- بختیاری، شهلا، (1384)، مفاسد خاندان پهلوی، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- بشیریه، حسین، (1393)، زمینههای اجتماعی انقلاب ایران، ترجمه علی اردستانی، تهران: نگاه معاصر.
- توفیق، ابراهیم، (1385)، «مدرنیسم و شبه‌پاتریمونیالیسم (تحلیلی از دولت در عصر پهلوی)»، مجله جامعهشناسی ایران، دوره هفتم، شماره 1، بهار، ص 125-93.
- پاتنام، رابرت، (1380)، دموکراسی وسنتهای مدنی، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: انتشارات روزنامه سلام.
- چاونس، برنارد، (1390)، اقتصاد نهادی، ترجمه محمود متوسلی و علی نیکو نسبی و زهرا فرضی زاده میاندهی، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
- حسینخان، مشتاق، (1386) رانت‌ها، رانتجویی و توسعه اقتصادی، ترجمه محمد خضری، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- دارون عجماوغلو و جیمز ای. رابینسون، (1392)، چرا کشورها شکست میخورند، ترجمه پویا جبل عاملی و محمدرضا فرهادی‌پور، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
- رواسانی، شاپور، (1367)، دولت و حکومت در ایران: در دوره تسلط استعمار سرمایهداری، تهران: انتشارات شمع.
- روثستاین، بو، (1393)، دامهای اجتماعی و مسئله اعتماد، ترجمه لادن رهبری، محمود شارع پور، محمد فاضلی و سجاد فتاحی، تهران: نشر آگه.
- ریشتر، رودلف، (1387)، «اقتصاد نهادی جدید، آغاز، معنا و دورنماها»، ترجمه سید حسین میرجلیلی، ماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی، شمارههای 79 و 80، خرداد و تیر 1387، صفحات 87-51.
- سید امامی، کاووس، (1391)، پژوهش در علوم سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- شهابی، هوشنگ و لینز، خوان، (1393)، نظامهای سلطانی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: انتشارات پردیس دانش.
- طلوعی، محمود، (1374)، بازیگران عصر پهلوی: از فروغی تا فردوست (جلد اول و دوم)، تهران: انتشارات علم.
- علم، اسدالله، (1371)، گفتوگوهای من و شاه (جلد اول و دوم)، گروه مترجمان، تهران: نشر طرح نو.
- فلیک، اووه، (1387)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
- کاتوزیان، همایون، (1395)، تضاد دولت و ملت: نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
- کاتوزیان، همایون، (1372)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمد رضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
- کاظمی، حجت، (1397)، «نوسازی نهادی در پادشاهیهای سنتی و شکلگیری رژیم نئوپاتریمونیال: تجربه دولت پهلوی اول»، فصلنامه سیاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 48، شماره 2، تابستان، صفحات 452-433.
- کاظمی، حجت، (1392)، «نهادگرایی بعنوان الگویی برای تحلیل سیاسی»، دو فصلنامه «پژوهش سیاست نظری» دوره جدید، شماره 13، بهار و تابستان 1392، ص 27-1.
- گای، پیترز، (1386)، نظریه نهادگرایی در علم سیاست، ترجمه فرشاد مومنی و فریبا مومنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
- گیدنز، آنتونی، (1380)، پیامدهای مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات مرکز.
- مارش، دیوید و استوکر، جری، (1392)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیر محمد حاجی یوسفی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- مرشدیزاد، علی، زمانی، صالح، (1394)، «تبیین ساختاری علل فروپاشی دولت پهلوی»، فصلنامه دولت‌پژوهی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی دوره 1، شماره 3، پاییز 1394، صفحات 243-209.
- مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، (1394)، بدون شرح: به روایت اسناد ساواک (کتاب دوم)، تهران: نشر مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- نجاتی، غلامرضا، (1371)، تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران، تهران: انتشارات موسسه خدمات فرهنگی رسا.
- نصوحیان، محمد علی، (1387)، «نقش اعتماد متقابل حکومت و مردم در روند توسعه سیاسی»، فصلنامه راهبرد یاس، شماره 14، تابستان، صفحات 180-165.
- نورث، داگلاس، (1377)، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمه محمدرضا معینی، تهران: انتشارت نهاد مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
- نورث، داگلاس، (1397)، فهم فرآیند تحول اقتصادی، ترجمه میرسعید مهاجرانی و زهرا فرضی زاده، تهران: نشر نهادگرا.
- وبر، ماکس، (1393)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و همکاران، تهران: انتشارات سمت.
- هالیدی، فرد، (1358)، ایران: دیکتاتوری و توسعه، ترجمه علی طلوع و محسن یلفانی، تهران: انتشارت علم.
ب) انگلیسی
- Enghusen, Mareike (ID: 100014115), (2011), Clientelism in the Islamic Republic, Illustrated at the Example of IRGC and Basij, University of St Andrews, School of History, Iranian Studies M. Litt., 2010 – 2011.
- r. Pahlavi, Mission for my Country, Hutchinson co, (London, 1961)
- Rothstein Bo & Eric M. Uslaner, (1999), All for All: Equality and Social Trust, Center for European Studies Sorking Paper Series, In w people. fas. harvard. edu/ ~ces/ publications/ docs/ pdfs/ RothsteinUslaner.pdf).
)