نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

بر اساس تفاسیر جامعه­شناختی و فلسفی، دو نگاه نسبت به دموکراسی وجود دارد. در بینش جامعه­شناسانه، نهادهای دموکراتیک در عرصه­ عمل بر اندیشه و فرهنگ دموکراسی مقدم است. این در حالی ­است که رویکرد فلسفی ،فرهنگ و مبانی ­نظری دموکراسی را در اولویت قرار می ­دهد. از این­رو، عده­ای از اولویت دموکراسی بر فلسفه و عده­ای دیگر از تقدم فلسفه بر دموکراسی سخن می­­گویند. اکنون پرسش اصلی این است که دولت­های هفتم و هشتم پس از جمهوری­اسلامی ایران، بر اساس کدام یک از مجاری دموکراتیک فوق مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرند؟ نویسندگان این مقاله کوشیده­اند تا نشان ­دهند دولت­های مذکور با استفاده از امکانات ­مفهومی رویکرد اولویت فلسفه بر دموکراسی، ارزیابی می­گردند. بر این اساس ،فرضیه اصلی اشاره می­کند که حل مشکلات پیش روی دولت­های هفتم و هشتم، در بستر دموکراسی نیازمند رویکرد فلسفی است. در این راستا، این مقاله می­کوشد با ارائه مولفه­های ­نظری چون نگرش­ انسانی به توسعه، آموزش دانش­ سیاسی، فرهنگ ­سیاسی، توسعه­ سیاسی و خرد سیاسی بستر مناسبی برای فهم روند دموکراسی و اثبات فرضیه اصلی فراهم نماید. چارچوب نظری این مقاله اولویت فلسفه بر دموکراسی است که درونمایه فلسفی خود را بویژه با تاکید بر آگاهی و شناخت قبل از کنش دموکراتیک در اندیشه­های سیدجواد طباطبایی، رضا داوری اردکانی و مصطفی ملکیان به خوبی یدک می­کشد. تقدم نظر بر عمل نشان می­دهد که هر سه اندیشمند فرصت­های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه را بازتاب کنش­های از قبل آموزش داده ­شده به افراد تلقی می­کنند و از این نظر اندیشه­هایشان می­تواند الگوی خوبی برای تحلیل عمل دولت­های هفتم و هشتم باشند. توجه به امکانات مفهومی الگوی نظریه­گرایی در مقاله نشان می­دهد که درک و تحلیل وضعیت دموکراسی در دولت­های هفتم و هشتم، از حیث­ نظری بسیار با اهمیت است. از این­رو، روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی و با استناد به روش کتابخانه‌ای ارزیابی می­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Experience of the Priority of Philosophy over Democracy in the Seventh and Eighth Administrations of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Javad Emam Jomeh Zadeh 1
  • Zohreh Marandi 2

1 Associate Professor, Department of Political Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

2 PhD Student, Department of Political Science, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

Based on sociological and philosophical interpretations, there are two perspectives on democracy. Sociologically, democratic institutions take precedence over democratic thought and culture in practice. At the same time, the philosophical approach prioritizes the culture and theoretical foundations of democracy. Hence, some speak of the primacy of democracy over philosophy, and others of the primacy of philosophy over democracy. The main question now is according to which of the above democratic channels are the seventh and eighth administrations analyzed after the Islamic Republic of Iran? The authors of this article have tried to show that these administrations are evaluated using the conceptual possibilities of the philosophy priority approach to democracy. Accordingly, the main hypothesis states that solving the problems facing the seventh and eighth administrations in the context of democracy requires a philosophical approach. In this regard, this article tries to provide a suitable platform for understanding the process of democracy and proving the main hypothesis by presenting theoretical components such as human attitude to development, education of political knowledge, political culture, political development and political wisdom.
 The theoretical framework of this article is the priority of philosophy over democracy, which carries its philosophical theme well, especially by emphasizing awareness and knowledge before democratic action in the thoughts of Seyed Javad Tabatabai, Reza Davari Ardakani and Mostafa Malekian. The precedence of view over action shows that all three thinkers consider political, economic and social opportunities in society as a reflection of previously-trained actions of individuals, and in this regard, their thoughts can be a model. They are good for analyzing the actions of the seventh and eighth administrations. Paying attention to the conceptual possibilities of the theoretical model in the article shows that understanding and analyzing the state of democracy in the seventh and eighth administrations is theoretically very important. Therefore, the method of this research is descriptive and analytical and is evaluated with reference to the library method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theoreticalism
  • Democracy
  • Philosophy of Democracy
  • Political Development
  • Seventh and Eighth States

الف) فارسی

اردستانی،حسین، (1384)، «عوامل موثر در شکل­گیری نظریه ­سیاسی خاتمی»، رهیافت­های سیاسی­و بین­المللی،  (شماره 7)، صص: 41-70.
آقابخشی، علی و مینو افشاری راد، (1379)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران: نشر چاپار.
بشیریه، حسین، (1382)، دیباچه­ای برجامعه شناسی سیاسی ایران، تهران: نگاه معاصر.
تاجیک، محمدرضا، (1379)، جامعه­ امن درگفتمان خاتمی،تهران: نشر نی.
تاراجی،منصور، (1383)، «ای ملت فراموشکار: تاریخ یکصد ساله دموکراسی و ضد دموکراسی: چرا»، گزارش. شماره 160.
خاتمی، سیدمحمد، (1378)،  از دنیای­شهر تا شهردنیا، سیری در اندیشه­سیاسی غرب،تهران: نشرنی.
خاتمی، سیدمحمد، (1380)،  احزاب و شوراها، تهران: نشر طرح­نو.
داوری ­اردکانی،رضا، (1363)، وضع­کنونی تفکر در ایران، تهران: نشر سروش.
داوری ­اردکانی، رضا، (1378)، فرهنگ خرد و آزادی، تهران: نشر ساقی.
داوری ­اردکانی، رضا، (1383)، تمدن و تفکر غربی، تهران: نشر ساقی.
داوری ­اردکانی، رضا، (1386)، رساله­ای در باب سنت و تجدد، تهران: نشر ساقی.
دوستدار،آرامش، (1383)، امتناع تفکر درفرهنگ دینی، پاریس: نشرخاوران.
رورتی، ریچارد، (1385)، اولویت دموکراسی برفلسفه،ترجمۀخشایاردیهیمی،تهران: نشرطرح نو.
ریترز، جورج،(1379)، نظریه جامعه­شناسی معاصر، ترجمه محسن­ ثلاثی، تهران: نشر علمی.
سارتر، ژان­پل،(1376)، اگزیستانسیالیسم و اصالت ­بشر، ترجمه­ مصطفی ­رحیمی، تهران: نشر نیلوفر.
ساروخانی، باقر، (1370)، درآمدی بر دایرةالمعارف علوم ­اجتماعی، تهران: نشر کیهان.
سعیدزاده، سید محسن، (1372)،  زنان در جامعه ­مدنی چه اندازه سهم دارند، تهران: نشر قطره.
شهرام­نیا، امیر مسعود، (1386)، جهانی ­شدن ودموکراسی در ایران، تهران: نشر نگاه معاصر.
طباطبایی، سید جواد، (1372)، درآمدی ­فلسفی بر تاریخ اندیش ه­سیاسی در ایران، تهران: نشر کویر.
طباطبایی، سید جواد، (1373)، زوال اندیشه ­سیاسی در ایران، تهران: نشر کویر.
طباطبایی، سید جواد، (1374)، ابن‌ خلدون و علوم ­اجتماعی، تهران: نشر طرح­ نو.
عالم، عبدالرحمن، (1385)، بنیادهای عل م­سیاست، تهران: نشر نی.
فیرحی، داوود و علی ­علی­حسینی،(1389)، «عادت­واره هگلی و گذار از سنت در ایران معاصر»ه رهیافت­ها ی­سیاسی و بین­المللی. شماره 22. صص: 225-245.
قوام، عبدالعلی، (1371)، توسعه سیاسی و تحول اداری، تهران، نشر قومس.
کارموز، مرتضی، (1381)، «رورتی ومنتقدانش»، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 64 .
کوهن،کارل، (1373)، دموکراسی، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: نشر خوارزمی.
لعلی، مسعود، (1378)، خاتمی از چه می­­گوید، تهران: نشر اخلاص آزادی و اندیشه.
مارش،دیوید وجری­ استوکر، (1378)، روش و نظریه در علوم­ سیاسى، ترجمه امیر محمد حاج یوسفى. تهران: پژوهشکده مطالعات­راهبردى.
ملکیان، مصطفی، (1384)، «مبانی ­فرهنگی دموکراسی»، سمینارگذار به دموکراسی، دانشگاه­تهران: انجمن­اسلامی دانشکده علوم­اجتماعی.
میرسپاسی، علی، (1381)، دموکراسی یا حقیقت: رساله­ای جامعه شناختی در باب روشنفکری ایرانی، تهران: انتشارات طرح نو.
هلد، دیوید، (1377)، مدل های ­دموکراسی، ترجمه ­عباس­ رنجبر، تهران: انتشارات سمت.
هیرمیداس باوند، داود، (1387)، «دکتر فریدون­آدمیت و اندیشه­دموکراسی در ایران»، مجله بخارا، شماره 65 .
ب) انگلیسی
Almond, Gabriel A,(1982), Progress and Its Discontens, University of California Press, ­Berkely& London.
Apter, Dawid E,(1986), Some Conceptual Approaches to the Study of Mdernization ­Prentice- Hall, Inc, New Jeresy.
Boix, Carles, Daniel N. Posner, (1996), “Making Social Capital Work: A Review of Robert Putnam's Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy” Working Paper No.96. Weatherhead Center for International Affairs, Harvard University
 Boix, Carles, Daniel N.Posner (1998), “Social Capital: Explaining its Origins and Effects on Government Performance” British Journal of Political Science, Vol 28, No (4), PP: 686-693.
Mirsepassi, Ali (2010), Democracy in Modern Iran: Islam, Culture,and Political Change, New York University Press.
O’ Donnell, Guillermo. Schmitter, Philippe C. (1986), “Transition  from Authoritarian Rule”, Vol.4,Tentative Conclusions about Uncertain Democracies, Baltimore, MD: John Hopkins University press
Rorty, Richard, (2000), “Universality and Truth,” in R. B. Brandom (ed.), Rorty and his Critics,
   Malden (Mass.) - Oxford (UK), Blackwell Publishers, pp: 1-30.
Shakibi, zh, (2007), Khatami and Gorbachev: Politics of Change in the Islamic Republic of Iran and the USSR, London Oxford and New York International Library Press.
Weissbach Muriel M, (1999), “Iran’s Khatami Advances ‘Dialogue of Civilizations’, EIRInternational”,Issue of EIR, Vol 26, No (45).