یاشار ذکی؛ جواد حسن زاده
چکیده
یکی از کارکردهای نوین سیاسی حکومت در عرصهی فضای مجازی شکلدهی «دولت الکترونیک» است که حکومت مرحله به مرحله در شکلگیری آن ایفای نقش میکند. مسألهی این تحقیق این است که دولت الکترونیک در کدام مناطق توسعهی بیشتری یافته است؟ وضعیت دولت الکترونیک در ایران چگونه است و چه عواملی میتوانند تأثیر بیشتری در توسعهی دولت ...
بیشتر
یکی از کارکردهای نوین سیاسی حکومت در عرصهی فضای مجازی شکلدهی «دولت الکترونیک» است که حکومت مرحله به مرحله در شکلگیری آن ایفای نقش میکند. مسألهی این تحقیق این است که دولت الکترونیک در کدام مناطق توسعهی بیشتری یافته است؟ وضعیت دولت الکترونیک در ایران چگونه است و چه عواملی میتوانند تأثیر بیشتری در توسعهی دولت الکترونیک در ایران داشته باشند؟ در تحقیق حاضر سعی شده با استفاده از دادههای مربوط به «پیمایش دولت الکترونیک سازمان ملل متّحد» و با استفاده از آزمونهای آماری و نرمافزار SPSS مناطق مختلف جهان با یکدیگر مقایسه شوند. این رتبهبندی بر اساس «شاخص توسعهی دولت الکترونیک» انجام میگیرد. نتایج تحقیق نشان میدهد که شاخص توسعهی دولت الکترونیک در کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی و همچنین تا حدودی در کشورهای اروپای شرقی نسبت به سایر مناطق توسعهی بیشتری یافته است. البته لازم به ذکر است که کشورهایی از آسیای شرقی و غربی در لیست برترین کشورها از نظر شاخص توسعهی دولت الکترونیک حضور دارند، اما میانگین آسیا نسبت به اروپا و آمریکای شمالی بسیار پایین است که خود این امر نشان دهندهی شکاف دیجیتالی و فاصلهی زیاد کشورهای آسیایی در توسعهی فضای مجازی است. کشورهای آفریقای سیاه بدترین وضعیّت را در این زمینه دارا هستند. فاصلهی بین مناطق در شاخصهای خدمات آنلاین و زیرساختهای مخابراتی بیشتر است و در زمینهی شاخص سرمایهی انسانی اختلاف مناطق کمتر است. نمرهی ایران در شاخص خدمات آنلاین 33/0 است که نمرهی بسیار پایینی است و نشان میدهد که خدمات آنلاین در ایران هنوز جای پیشرفت بسیار دارد. نمرهی ایران در شاخص زیرساختهای مخابراتی 35/0 است که برابر با میانگین کشورهای آسیای شرقی است. نمرهی ایران در شاخص سرمایهی انسانی 71/0 است که نمرهی خوبی است و نشاندهندهی جایگاه خوب ایران از نظر سرمایهی انسانی است و از میانگین همهی مناطق به جز اروپا بالاتر است. در نهایت با استفاده از پرسشنامهی محقق ساخته که پایایی و روایی آن در حد مطلوبی به دست آمد، نگرش دانشجویان و فارغالتحصیلان رشتهی جغرافیای سیاسی در رابطه با عوامل مؤثر در توسعهی دولت الکترونیک در کشور سنجیده شد. نتایج نشان داد که از نظر افراد مورد بررسی توسعهی خدمات آنلاین و زیرساختهای مخابراتی بیش از توسعهی سرمایهی انسانی در توسعهی دولت الکترونیک نقش دارد.
محسن خلیلی
چکیده
فضای مجازی نشاندهندهی دورانِ جدیدی است‌که با زمانه‌ی پیشین ناهمانندی دارد. برخی از مفاهیمِ نوپیدا در عرصهی سیاست، همانندِ جهانی‌شدن، دهکده‌ی جهانی، دولت الکترونیک، فضای مجازی، دموکراسی سایبر، جامعه‌ی مدنی مجازی، سبب شده‌اند عملکرد دولت‌ها دچار تغییر شود. هدف نوشتار این است که با بهره‌گیری از کار ویژه‌های اصیلِ دولت ...
بیشتر
فضای مجازی نشاندهندهی دورانِ جدیدی است‌که با زمانه‌ی پیشین ناهمانندی دارد. برخی از مفاهیمِ نوپیدا در عرصهی سیاست، همانندِ جهانی‌شدن، دهکده‌ی جهانی، دولت الکترونیک، فضای مجازی، دموکراسی سایبر، جامعه‌ی مدنی مجازی، سبب شده‌اند عملکرد دولت‌ها دچار تغییر شود. هدف نوشتار این است که با بهره‌گیری از کار ویژه‌های اصیلِ دولت نشان دهد که در روزگارِ برتری ابزارها و مفاهیمِ فضای مجازی بر پیوند فرمان‌بران و فرمان‌روایان، می‌بایست توجه کرد که دولت، همچنان بر فضای سیاست، حکمفرما است، گرچه، شهروندان نیز چابک‌تر و آگاه‌تر شده‌اند. ارزش‌افزوده‌ای که در این نوشتار بدان دسترسی و تأکید شده، این است که دولت‌ها، در عرصهی زمامداری، همچنان از سازوکارهای زور و تطمیع و وادارسازی و اجبار و فرمان و الزام و جایگزینی و برکناری و قانون بهره می‌گیرند. اما، دلیلِ نخستینِ حکومت‌گری، در دوران دولت الکترونیک، تغییر چهره داده و به مقوله‌ای سه‌پایه (حقّانیت، قانونیت، کارآمدی) تبدیل شده است. منظور از دلیلِ نخستین، همان مفهومِ دیرین «مشروعیت (Legitimacy)» است. ولی، به‌جای پرسشِ «چرا از یک حکومت باید اطاعت کرد»، امروزه این پرسش که «چگونه یک حکومت پابرجاتر می‌شود»، درست‌تر است. اگر در دورانِ هژمونی رویکردِ کلاسیکِ سیاست، این جنبه‌های سختِ قدرت بود که بر پیوند فرمان‌بران و فرمان‌روایان، حاکم بود، اکنون، در دورانِ نوظهورِ مجازی‌شدگی و سایبری‌شدنِ سیاست، افزون بر قدرت سخت، دولت‌ها از قدرت نرم (تبلیغ، نفوذ، جلوه، ادغام، نمایش، جاذبه، ذهنیت‌سازی) برای پایایی خود، بهره می‌گیرند. این نوشتار مبتنی برروش‌شناسی انتقادی است.
