نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)

2 دانشجوی دکترای علوم‌سیاسی دانشگاه علامه‌طباطبائی

چکیده

هر یک از اقشار مختلف جامعه به سهم خود در تعیین سرنوشت کشور و رقم خوردن تحولات آن به ایفای نقش می­پردازند. قشر روشنفکر نیز از جمله اقشار جامعه است و از این قاعده­ی کلی مستثنا نیست. در ایران هم یکی از عناصر مؤثر در تاریخ سیاسی معاصر کشور، قشر روشنفکر است. نسل اول روشنفکران ایران به عنوان طلایه­دار جریان روشنفکری کشور به تأمل در مسئله­ی انحطاط و عقب­ماندگی  کشور پرداختند و چرایی این وضعیت را در قالب رابطه­ی قدرت دولت با جامعه، حدود قدرت دولت و بافت و ساخت قدرت تحلیل کردند. با توجه به این نکته، رسالت پژوهش حاضر، بیان مطالبات نسل اول روشنفکران ایرانی است و در پاسخ به این پرسش که مطالبه­ی اصلی نسل اول روشنفکران ایران در مورد ساخت قدرت سیاسی کشور چه بود، این فرضیه طرح و با روش کیفی تحلیلی-توصیفی و کتابخانه‎ای-اسنادی بررسی و مشخص شد که خواسته­ی اصلی این روشنفکران، محدودیت قدرت سلطنت برای تأمین حقوق مردم با حاکمیت قانون بود که در قالب نقد سلطنت مطلقه­ی استبدادی و حمایت از سلطنت معتدله­ی مشروطه و حقوق مردم بیان می­شد که از شاخصه­های چارچوب نظام مفهومیِ لیبرالیزاسیون است و بر تحدید قدرت حکومت و تبدیل سلطنت مطلقه به سلطنت مشروطه برای تأمین حقوق شهروندی مردم تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Main Demands of the First Generation Intellectuals: Restriction of the Power of the Monarchy

نویسندگان [English]

  • Ghorban-Ali Ghorbanzadeh Savar 1
  • Sajjad Omidpour 2

1 Asistant Profesor, Department of Political Sciences, Imam Khomeini International University(IKIU), Qazvin, Iran

2 PhD Student of Political Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Each of the different classes of society makes a role in determining the country`s destiny and the formation of transformations. The intellectual class is including society classes too, and this not except from the general rule. Also, in Iran, one of the most effective elements is the intellectual class. First generation intellectuals of Iran, as the vanguard of intellectual stream, started to thinking around country`s decline and cause of this situation analyzed in the form of relation of government`s power to society, restrictions of the government`s power and the power structure. According to this point, the aim of this study is expression of claims of first generation intellectuals of Iran and in response to question that what were the main claims of intellectuals? To considering the main demands of this intellectuals, regarding to the method of a qualitative and analysis-describe, we assume restrictions of Monarchy power for people`s rights along with constitutional State. This claims told in shape of criticism of autocratic absolute Monarchy and supporting constitutional Monarchy that is features of conceptual system of the liberalization. as we know, The liberalization insists on the restrictions of government`s power and the conversion of absolute Monarchy to Constitutionalism for people`s rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian intellectual
  • Structure of Power
  • Liberalization
  • Constitutional Monarchy and Absolute Monarchy
  • People's rights
آدمیت، فریدون، (1349) اندیشه­های میرزا فتحعلی آخوندزاده، تهران: خوارزمی.
_______________، (1363) اندیشه­های طالبوف تبریزی، تهران: دماوند.
_______________، (بی­تا) مکتوبات کمال­الدوله، به نقل از آدمیت، فریدون، (1349) اندیشه­های میرزا فتحعلی آخوندزاده، تهران: خوارزمی.
_______________، (بی­تا) ملحقات، به نقل از فریدون آدمیت، (1349) اندیشه­های میرزا فتحعلی آخوندزاده، تهران: خوارزمی.
آل­احمد، جلال، (1373) در خدمت و خیانت روشنفکران، تهران: فردوس.
آجودانی، لطف‌الله، (1387) روشنفکران ایران در عصر مشروطیت، تهران: اختران.
الگار، حامد، (1369) میرزا ملکم­خان، ترجمه جهانگیر عظیما، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری مدرس.
بشیریه، حسین، (1376) تاریخ اندیشه سیاسی قرن بیستم، ج1، تهران: نی.
_______________، (1382) آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر.
_________، (1386) عقل در سیاست، تهران: نگاه معاصر.
_________، (1384) جامعه­شناسی سیاسی، تهران: نی.  
بروجردی، مهرزاد، (1377) روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرازی، تهران: فرزان.
بوردو، ژرژ، (1378) لیبرالیسم، ترجمه عبدالوهاب احمدی، تهران: نی.
برووفنوسکی و مازیلش، (1383) سنت و روشنگری در غرب، ترجمه لی­لا سازگار، تهران: آگه.
پال، جانسون، (1386) روشنفکران، ترجمه احمد تدین، تهران: فرزان روز.
دهخدا، علی­اکبر، (1373) لغت­نامه، تهران: دانشگاه تهران.
سگال، ایلین، (1357) انسان چگونه دنیای خود را گسترش می­دهد، ترجمه محمدتقی بهرامی حران، تهران: سیمرغ.
شاپیرو، جان سالوین، (1380) لیبرالیسیم، ترجمه محمدسعید کاشانی، تهران: مرکز.
طالبوف، میرزا عبدالرحیم، (1346) کتاب احمد، ج2، به کوشش مؤمنی، تهران: جیبی.
_______________، (1346) مسائل­الحیات، به کوشش باقر مؤمنی، تهران: جیبی.
_______________، (1357) مسالک­المحسنین، ج2، تهران: شبگیر.
_______________، (1357) آزادی و سیاست، به کوشش ایرج افشار، تهران: سحر.
_______________، (1357) سیاست طالبی، به کوشش رحیم رئیس­نیا و دیگران، تهران: بی نا
قزلسفلی، محمدتقی، (1380) قرن روشنفکران، مرکز بین­المللی گفتگوی تمدن­ها با همکاری هرمس.
کوتل، راین هارد، (1357) لیبرالیسم، ترجمه منوچهر فکری ارشاد، توس.
گودرزی، غلامرضا، (1383) دین روشنفکری مشروطه، تهران: اختران.
گودرزی، غلامرضا، (1386) تجدد ناتمام روشنفکران ایران، تهران: اختران.
محیط طباطبایی، محمد، (1327) مجموعه آثار ملکم­خان، تهران: گردون.
_____________، (1369) قانون، تهران: کویر.
مؤمنی، باقر، (1351) مقالات ، تهران: آوا.
معین، محمد، (1362) فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
نورائی، فرشته، (1352) تحقیق در افکار ملکم‎خان ناظم­الدوله،تهران: جیبی.
نوربخش‌، سیدمرتضی‌، (1379) واژگان‌ جامعه‌­شناسی‌، تهران‌: ثارالله‌.
هانتینگتون، ساموئل، (1373) موج سوم دموکراسی، ترجمه احمد شهسا، تهران: روزنه.
هی­وود، اندرو، (1379) درآمدی بر ایدئولوژی سیاسی، ترجمه محمد رفیع‌مهرآبادی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­الملل.
وبر، ماکس، (1390) روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: مرکز.
فسایی، صادق و سهیلا عرفان‌منش، (1394) مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی، راهبرد فرهنگ، ش29، صص61-91.
مرشدلو، جواد، (1387) توسعة سیاسی و روشنفکران دورة مشروطه(ملکم‎خان، نظریه­پرداز نوسازی سیاسی در صدر مشروطه)، مجلة کتابداری و نسخه­پژوهی: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش126، صص92-97.
هلد، دیوید (1377) دموکراسی، در مجموعه خرد و سیاست،(262) به کوشش عزت‌الله فولادوند، تهران: نشر نو.
هال، جان (1377) لیبرالیسم، در مجموعة خرد و سیاست، (380) به کوشش عزت‌الله فولادوند، تهران: نشر نو.
مریام، چارلز و دیگران(1358) آشنایی با علم سیاست، (108) ترجمة بهرام ملکوتی، تهران: سیمرغ.
Bauman, Zygmant (1995), Intellectuals in the Postmodern World, Life in Fragment, Oxford: The Oxford University Press.
Burn, Black (1994), The Oxford Dictionary of Philosophy, Oxford: The Oxford University Press.
Mannheim. K (1956) The Problem of Intelligentsia on the Sociology of Culture, Edited by K. Mannheim, New York: International Publishers.
Gramsci, A (1971) Selections from Prison Notebooks, London.
Hofstadter, R (1964) Anti-Intellectualism in AmericanLife, New York  . به نقل از حسین بشیریه،(1374) جامعه­شناسی سیاسی، تهران: نشر نی