نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکترای علوم سیاسی(جامعه شناسی سیاسی) دانشگاه تهران
چکیده
ارزیابی برنامههای توسعه ایران جهت رفع موانع و تحقق اهداف برنامههای توسعه، موضوع پژوهش گستره وسیعی از مقالات و تحقیقات بوده است. با توجه به حجم زیاد مطالعات ارزیابی برنامههای توسعه از یکسو و گوناگونیها در نتایج تحقیقات از سوی دیگر، روش فراترکیب به منظور تجزیه و تحلیل نظاممند گستره وسیع نتایج پژوهشها اتخاذ شد. در این مطالعه، متون کیفی منتشر شده و نشده در زمینه آسیبهای برنامههای توسعه طی سالهای 1394-1371 انتخاب شدند. سپس با مرور کامل متن مقالات و گزارشات و متون، مقالاتی که بطور دقیق نقاط ضعف و تسهیل کنندههای برنامههای توسعه ملی را مورد بررسی قرار می دادند، انتخاب و با یکدیگر مقایسه شدند. این مقالات با رویکرد تحلیل مضمون مورد تحلیل قرار گرفت و داده ها به شیوه کدگذاری بازتحلیل شدند. نتایج حاصله از تحلیل نقاط ضعف و موانع برنامه های توسعه در 13 مضمون و تسهیل کنندهها در پنج کد تحت عناوین همگرایی و انسجام نظام آموزش عالی با نظام اجتماعی و پیوند علم و صنعت، پیشبرد توسعه متوازن، محدودسازی دولت در فرایند توسعه، تقویت نظام اجتماعی به عنوان بستر توسعه و گسترش تعاملات بین المللی تفسیر و ترجمه شدند و نهایتا یافتههای راهبردها نشان از ضرورت پیشبرد توسعه در قالب رویکرد سیستمی داینامیک، تفسیر شد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Meta-Synthesis of Weak Points and Facilitators of Iran’s National Development Plans
نویسنده [English]
- Hamid Sajadi
Ph.D. of political sociology from University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
A great volume of studies and researches are conducted for evaluating Iran's five-year development plans, with the main purpose of overcoming obstacles and realizing the goals of national strategic plans. Considering the large volume of studies on evaluation of development plans, on the one hand, and the inconsistencies and contradictions of the findings on the other hand, the method of meta-synthesis is adopted by the researcher as an efficient method for systematically summarizing and analyzing the wide range of results. For this purpose, published and unpublished qualitative literature in the context of development programs, dated between 1992 and 2015, were selected. Having reviewed the full-text of these articles, reports and texts, the ones which accurately examined the weaknesses as well as the facilitators of national development programs were chosen and compared with each other. The data were first analyzed via adopting thematic analysis approach and then were reanalyzed through encoding method. The results of the analysis of obstacles against development programs were extracted and interpreted within thirteen themes and five codes of facilitators, namely, convergence and integration of higher education with social system while linking knowledge and industry, promoting balanced development, limiting government in the development process, strengthening social system as the context of development and expansion of international interactions. The findings ultimately suggest the necessity of promoting development through a dynamic systemic approach.
کلیدواژه‌ها [English]
- Education
- Business
- Balanced Development
- Development Plan
- Partnership
آذر، عادل و همکاران، (1392)، «تحلیل چالش کیفیت آموزش عالی در برنامه پنجم توسعه»، راهبرد فرهنگ، شماره بیست و یکم، بهار.
ارغوانی پیرسلامی، فریبرز(1391)، «سیاست دفاعی-امنیتی جمهوری اسلامی ایران در پرتو قانون برنامه پنجم توسعه»، مجله سیاست دفاعی، سال بیستم، شماره 78، بهار.
اشتریان، کیومرث، سمانه کشور دوست، فاطمه حاجی احمدی(1393)، «بررسی تاثیر عوامل سیاسی بر اجرای برنامه پنجم توسعه»، پژوهشنامه علوم سیاسی، پاییز، شماره 36
انتظاری، یعقوب(1388)، «ارائه الگویی برای هماهنگ سازی نظام اموزش عالی با تحولات مبتنی بر دانش در نظام اشتغال؛ مورد مطالعه برنامه توسعه پنجم»، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 53.
ایمان، محمد تقی(1377)، «مجموعه مباحث و مقاله‌های اولین همایش تدوین برنامه سوم توسعه کشور»، جلد ششم، سازمان برنامه و بودجه.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا(1390)، «ارزیابی پارادایمی برنامه های توسعهء اقتصادی- اجتماعی جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاسی اقتصادی، شماره286، زمستان.
بهروز هادی زنور(1389)، «بررسی نظام برنامه ریزی اقتصادی در ایران (دوره قبل از انقلاب اسلامی)»، تهران؛ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
پناهى، محمدحسین(1375)، «تـحقیقات ارزیابى برنامه‌هاى اجتماعى-اقتصادى و نقش آن در تنظیم برنامه‌هاى توسعه»، تهران؛ مجله مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شماره 93.
پناهی، محمد حسین (1371)، ضرورت ارزیابی علمی برنامه های توسعه و وضعیت آن در ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 3 و 4، صص 96 – 74.
پورسید، بهزاد(1382)، «درباره لایحه برنامه چهارم توسعه؛ بازخوانی حقوقی برنامه»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر بررسی های حقوقی، شماره مسلسل 6908.
تاری، فتح اله، علوی منش، محسن(1390)، «بهبود فضای کسب و کار در برنامه پنجم توسعه»، مجله مجلس و پژوهش، سال 18، شماره 67،
جهانگرد، اسفندیار، ورزمیار، حسن(1391)، «بررسی تطبیقی نظام های برنامه ریزی ایران طی برنامه های قبل و بعد از انقلاب اسلامی»، تهران، دفتر مطالعات برنامه و بودجه، مهرماه.
حسن عابدی جعفری، داود سلمانی و محبوبه رادمند(1389)، «بررسی نیازهای منابع انسانی برنامه پنجم توسعه: رویکردی آینده پژوهی»، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 56، پاییز.
حسین قریب(1389)، «کنکاشی پیرامون انواع نگرشها در باب تعامل جهانی: با تاکید بر برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه بین المللی روابط خارجی، سال دوم، شماره ششم، تابستان.
حیدری، عبدی(1385)، «ضرورت هماهنگی برنامه های آموزش عالی با برنامه های توسعه کشور»، موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی،
خضری، محمد(1389)، «دورنمای محیط کسب و کار در لایحه برنامه پنجم توسعه»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره دوم، تابستان
داودی، رسول(1375)، «روش شناسی ساختار آموزش عالی در برنامه های پنج ساله توسعه، در بخش آموزش عالی»، کتاب دکتری، بخش فناوری و پژوهش دانشگاه آزاد تهران.
دفتر مطالعات برنامه و بودجه (1388)، «درباره برنامه پنجم توسعه؛ آسیب شناسی برنامه های توسعه در ایران»، خردادماه.
دفتر مطالعات برنامه و بودجه(1378)، «نقد روش شناسانه لایحه برنامه سوم»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، مهر.
دفتر مطالعات سیاسی(1382)، «درباره لایحه برنامه چهارم توسعه؛ چارچوب مفهومی: ویژگی های نظام جهانی و کیفیت تعامل حوزه های داخلی و خارجی»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، اسفندماه.
دلاورپور، مصطفی و همکاران(1389)، «بررسی لایحه برنامه پنجم توسعه- دفاعی، سیاسی و امنیتی»، مطالعات سیاسی مجلس شورای اسلامی، خرداد ماه.
دلیرپور،پرویز(1386)، «تأملی نظری در موانع ساختاری تدوین راهبرد ملی توسعه در ایران»، مجله سیاست ، تابستان- شماره2.
رشیدی، مصطفی و علی راد(1387)، «مدل شبکه ای حاکمیت و اداره؛ رویکردی جایگزین برای نظام تدوین برنامه های توسعه در ایران»، فرایند مدیریت و توسعه، شماره 70، زمستان.
رشیدی‌فر، پروانه(1384)، «بررسی روند تغییرات نیروی انسانی دستگاه‌های اجرایی استان قم از نظر تطابق با اهداف برنامه سوم توسعه طی سال های 82-79 و بررسی علل آن». پایان نامه ارشد. دانشگاه تهران.
رضا شیرزادی و سپیده سوزنی شیروان(1391)، «ملاحظات جنسیتی در برنامه های پنج ساله توسعه ایران»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال هشتم، شماره بیست و یکم، زمستان.
رضا شیرزادی، الهام سخایی(1390)، «جهانی شدن و برنامه ریزی توسعه در ایران»، مطالعات سیاسی، تابستان، شماره 12
رضائی، محمد حسین(1391)، مطالعه عدالت اجتماعی در برنامه های توسعه از نگاهی نو، مجله مدیریت اسلامی ، پاییز و زمستان- شماره 4
زعفران چی، لیلا سادات(1385)، «زنان و خانواده در چهار برنامه توسعه»، مجله مطالعات راهبردی زنان » پاییز - شماره 33
سازمان برنامه و بودجه(1377)، «سابقه برنامه ریزی برنامه در ایران، مرکز مدارک اقتصادی اجتماعی سازمان برنامه»، دفتر اقتصاد کلان، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی.
سپهری مقدم، بتول(1384)، «جایگاه زنان در برنامه های توسعه کشور»، مجله اقتصادی، مهر و آبان- شماره 47 و 48
سجادی، حمید(1393)، «آسیب شناسی امکان پذیری نظارت وکنترل در برنامههای توسعه ایران»، دو فصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی، شماره دوم، پاییز و زمستان.
سیاری، علی اکبر(1388)، «بازنگری تجارب برنامههای آموزش عالی در برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 3، صص 26-13
سینایی، وحید(1382)، «درباره لایحه برنامه چهارم توسعه؛ جایگاه سیاست و روابط خارجی دربرنامه های اول تا چهارم توسعه»، معاونت پژوهشی مجلس شورای اسلامی، اسفندماه.
شکوهی، الهام(1389)، «درباره لایحه برنامه پنجم؛ پیش نیازهای اجرایی برنامه» ، دفتر مطالعات برنامه و بودجه، خردادماه.
صدیقی، مرضیه(1375)، نقش تحقیقات اجتماعی، اقتصادی درباره‌ی مسائل زنان در برنامههای توسعه و شرح اقدامات انجام شده در این زمینه»، مجله مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی - شماره 93
عزیز نژاد، صمد(1387)، «ارزیابی انطباق قانون برنامه چهارم توسعه کشور با اهداف سند چشم انداز»، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
عزیزخانی، فاطمه( 1387 )، «آسیب شناسی برنامه های توسعه در ایران. تهران: شبکه تحلیل گران تکنولوژی ایران (ای تان)»، گروه مطالعات برنامه و بودجه (گروه برنامه).
غلامپور، اسدالله(1373)، دانشگاه علامه طباطبایی، استاد راهنما حمید ناظمیان، ارزیابی خصوصی سازی در برنامه اول توسعه اقتصادی.
فیروز توفیق(1385)، برنامه ریزی در ایران و چشم اندازآینده آن، تهران، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
قبادی، شهلا(1385)، سیستم داینامیک(کاربردی ازتفکر سیستمی)، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
کاکوجویباری، علی‌اصغر(1384)، «آموزش پرورش مبتنی بر مدرسه: مبنای پیشنهادی برنامه چهارم توسعه»، تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.
کیانی، مـنوچهر(1378)، «مروری بـر برنامه‌ریزی در ایران و تحلیلی بر برنامه سوم توسعه این برنامه توسعه است یا رؤیاپروری؟!» مجله گزارش ،مهر - شماره 104.
گزارش اقتصادی سال (۱۳۸۵)، «نظارت بر عملکرد دوساله اول برنامه چهارم توسعه»، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
معاونت پژوهشهای اقتصادی (1385)، «آسیب شناسی نظری برنامه های توسعه اقتصادی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی»، پژوهش نامه اقتصاد، شماره 3، بهمن.
مومنی، فرشاد، ارضرومچیلر، سمیه و هنردوست، عطیه(1393)، «بررسی وضعیت زنان در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پس از انقلاب»، نشریه زن در فرهنگ و هنر، دوره 6، شماره 1، بهار.
میدری، علی(1378)، «نگاهی به نظام برنامه ریزی برنامه سوم»، معاونت پژوهشی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، اردیبهشت.
هادی زنوز، بهروز (1389)، «بررسی نظام برنامه ریزی اقتصادی در ایران»، تهران، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
“Czech Republic: Integrated planning and assessment of national development plan”, (2005), United Nations Environment Programme, pp: 22-25. Retrieved on November 13, 2014 from, http://www.unep.ch/etb/areas/pdf/Czech%20ReportFINAL.pdf
Dalal-Clayton, Barry and Stephen Bass (2002): “Sustainable Development Strategies: a Resource Book”. London: Earthscan.
“Developing National Sustainable Development Strategies in Post-Conflict Countries” - WORKING DRAFT –United Nations Department of Economic and Social Affairs Division for Sustainable Development, accessed 22 September 2014 http://sustainabledevelopment.un.org
“Development Plans; Guidelines for Planning Authorities, Government of Ireland”, THE STATIONERY OFFICE, DUBLIN, June, 2007.
Diejomaoh, V.P. (2008), “National Development Planning, Markets and Development in Nigeria”. Being text of a paper presented at the Annual Public lecture of the Nigeria Economic Society, Sheraton Hotel and Towers, Abuja, 18th March.
Egger M, Smith GD, Phillips AN. (1997), “Meta-analysis: Principles and procedures”. BMJ December.
Finfgeld D. Metasynthesis, (2003) “the state of the art – so far”. Qualitative Health Research.
Gabriel Moti, “Development plans and visions as a stategy fot sustainable devepment: The experience of Nigeria”. Ukertor, Department of Public Administration, University of Abuja, P.M.B. 117, Abuja, Nigeria. 2009.
“HANDBOOK ON PLANNING, MONITORING AND EVALUATING FOR DEVELOPMENT RESULTS”, United Nations Development Programme, 2009, New York, Handbook Website: http://www.undp.org/eo/handbook
Hunter, J. E & Schmidt, F. L. (2004). “Methods of Meta Analysis: Correcting Error and Bias in Research Findings”, (2nd ed.). New Bury Park, C. A.:Sage Publication.
Jhingan, M.L. (2005), “The Economics of Development Planning”. New Delhi. Vrinda Publications Ltd.
Noblit GW, Hare RD. (1988) “Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies”. Newbury Park, CA: Sage.
Obser, Andreas (2003): “Managing Policy Coherence”, Briefing Paper No 3. On behalf of GTZ-SMCP. Jakarta, Indonesia: GTZ.
Patrina Dumaru, “Fiji National Assessment Report: A Background Document for the Formulation of the National Sustainable Development Strategy”, July, 2006
Schreiber R, Crooks D, Stern PN. (1997), “Qualitative metaanalysis. In: Morse JM, editor. Completing a qualitative project”: Details and dialogue Thousand Oaks, CA: Sage.
Shayne Gary Michael,Kunc Martin; Morecroft John D.W. “System dynamics and strategy” ;System Dynamics Review” Vol.24,No.4,(Winter 2008):407-429
Sterman, J. D.(2002). “All Models Are Wrong: Reflections on Becoming a Systems Scientist”. System Dynamics Review. No. 18.
“The DAC Guidelines Strategies for Sustainable Development, Paris, Organization for Economic Co-operation and Development (OECD)” Publications, 2001, Retrieved October 31, 2014 on http://www.oecd.org/dac/environment-development/2669958.pdf
The Organization for Economic Co-operation and Development, Evaluating Development Activities: 12 Lessons from the OECD DAC, OECD Publications, 2013.
Torabi, Yama 2007: Assessing the National Solidarity Program: The Role of Accountability in Reconstruction. Kabul and London: IWA and Tiri.
Towill, D.R. (1996), “Industrial dynamics modeling of supply chains”. Logis. Info. Manage. Vol. 9, pp. 43-56.
Twelfth five year plan (2012/2017) “Planning Commission, Government of India”, 2013.
V. B. Stanbery (1942) “Evolution of a Regional Development Plan”, Journal of the American Institute of Planners, 8:3, 3-10.
White, A.S. (2011), “Acontro system project development model derived from system dynamics”. Intl. J. Project Manage. Vol. 29, pp. 696-705.
World Bank 2005a: “Toward a Conflict-Sensitive Poverty Reduction Strategy: Lessons from a Retrospective Analysis”. Available at http://www.reliefweb.int/rw/lib.nsf/ db900SID/EVIU-6EHGL8?OpenDocument (accessed 15 October 2014).
)