نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد روابط بین الملل دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

دولت‌ها در نظام بین‌الملل کنونی را می‌توان برحسب قدرت به قدرت‌های بزرگ، قدرت‌های میانه و دولت‌های کوچک تقسیم کرد. در این میان، دولت‌های کوچک دارای برخی ویژگی‌های متمایز هستند. سلطان‌نشین عمان یکی از این دولت‌هاست. این دولت در دوران «سلطان قابوس بن سعید» (2020-1970) سیاست خارجی متمایزی را بر پایه میانجیگری اتخاذ کرده و حتی پس از مرگ وی نیز همین رویه را ادامه داده است. در این چارچوب، سؤال پژوهش حاضر این است که چرا میانجی‌گری در دوران سلطان قابوس نقش محوری در سیاست خارجی عمان در قبال تحولات منطقه‌ای در غرب آسیا داشته است؟ در پاسخ به این سؤال، با بهره‌گیری از چارچوب مفهومی دیپلماسی دولت کوچک و با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی-کیفی، استدلال می‌شود که محدودیت‌های قدرت عمان به‌عنوان دولت کوچک باعث تمایل عمان به میانجی‌گری در سیاست خارجی در قبال تحولات منطقه‌ای در غرب آسیا شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که فرصت‌های سیاست خارجی عمان برای جمهوری اسلامی ایران به‌مراتب بیش از چالش‌های آن است، به‌گونه‌ای که این سلطان‌نشین می‌تواند از فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی کنونی بکاهد و رفتار دشمنان و رقبای کشور را تعدیل نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Role of Mediation in Oman's Foreign Policy: A Small-State Diplomacy Interpretation

نویسندگان [English]

  • Roh-Allah Talebi Arani 1
  • Mehdi Dorofki 2

1 Assistant Professor, Department of International Relations, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 M.A, Department of International Relations, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

One of the criteria by which states in the current international system can be classified is the amount of power they actually enjoy or are often thought to have. Based on this criterion, states are divided into big powers, middle powers and small states.
Great powers are states that define global interests and responsibilities for themselves, they mainly play a leading role in international organizations, they act unilaterally in the first place, and in case of failure, they act in cooperation with other counterparts, an unequal/one-sided relationship. They establish relations with other states, including middle powers and small states, and in addition, in a socio-historical context, their status as a great power has been recognized by other members of the international community.
The middle powers neither have the capacity nor the desire to become a great power, nor are they weak enough to be caught in the abyss of absolute action. Instead, their ability in the international arena is average, by not challenging the existing international system and its great powers, they advance their foreign policy based on domestic prosperity and survival in the international arena, and by creating norms of peaceful behavior. and encouraging the settlement of disputes through international law and international institutions, instead of resorting to force, they try to introduce themselves as a country that seeks to stabilize the world order.
Small states, meanwhile, have some distinctive features: for example, they have to adopt one of two approaches towards international developments not least international conflicts: diplomatic Isolationism or diplomatic activism. Thus, the limitation of internal power resources as well as foreign power relations makes the small state to adopt a cooperative approach, which, as a result, makes mediation the Centre of its diplomatic efforts. 
However, in today's era, small states are not like in the past that cannot compensate for their vulnerability because they have increasingly become important and influential actors in international politics. Although the scale of their operations is significantly different from that of larger states, they are not ignored even in the current world of unequal power relations, so that their diplomatic activities and influence on international politics may exceed their actual capabilities.
The Sultanate of Oman is a clear example of a small state that has become an influential state, at least at the regional level, by adopting a policy of mediation in its foreign policy. Since the reign of Sultan Qaboos bin Saeed (1970-1920) and even following his death, this state has adopted a distinct foreign policy based on mediation. On this basis, the question of the present study is why mediation has played a pivotal role in Oman's foreign policy in the face of regional developments in West Asia during the reign of Sultan Qaboos. In answering to this question, drawing on the conceptual framework of the small state Diplomacy, and Using the integrated method of quantitative-qualitative content analysis, it is argued that the limitations of Oman's power as a small state have made Oman willing to mediate in foreign policy in the face of regional developments in West Asia. The findings of the study indicate that the opportunities of Oman's foreign policy for the Islamic Republic of Iran far more than its challenges, so that this sultanate can reduce the current regional and international pressures and moderate the behavior of enemies and rivals of the country.
In this article, it was shown how Mbanjigari has been able to promote a small state like Oman as a respectable actor in the international and regional arena. In this regard, by turning to a functional explanation, it was argued that the centrality of mediation in diplomatic efforts, with its "branding/highlighting function", was caused by Oman's cooperative approach towards regional and international actors and issues; And Oman's cooperative approach, with its "function of ensuring survival", has arisen from the limitations of Oman's power and has caused this government to adopt a cooperative approach in order to compensate for the damage caused by it, and as a result, mediation is the focus of its efforts. Having said that, Oman as a small state has always acted as an adopted child of great powers. In continuation of this tension-free approach with great powers, Oman has tried to use communication mediation to highlight itself.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oman
  • Small State
  • Foreign Policy
  • Mediation
الف) فارسی
بوزان، بری (1390)، ایالات متحده و قدرت‌های بزرگ: سیاست جهانی در قرن بیست و یکم، ترجمه عبدالمجید حیدری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
بوزان، باری و اولی ویور (1388)، مناطق و قدرت‌ها، ترجمه رحمان قهرمان پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
تبریزی، منصوره (1393)، تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی، فصلنامه علوم اجتماعی شماره 64
جزءمحمدپور، جمشید (1385)، حضور بریتانیا در خلیج‌فارس، موسسه مطالعه تاریخ معاصر، شماره 37
حافظ نیا، محمدرضا، ربیعی، حسین(1392) مطالعات منطقه‌ای خلیج فارس، تهران: انتشارت سمت، چاپ اول
حسنی، علی؛ جاودانی مقدم، مهدی؛ حاجی، محسن (1397) تحول پارادایمی مفهوم قدرت و امنیت در عصر جهانی‌شدن و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره 3
حجت، حسین و علی اصغر راستینه (1394)، چرایی رویکرد سیاست خارجی عمان در قبال جمهوری اسلامی ایران، کنفرانس بین‌المللی نقش مدیریت انقلاب اسلامی در هندسه قدرت نظام جهانی
خواجه سروی، غلامرضا (1382) رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دلاوری، ابوالفضل (1394)، درآمدی انتقادی بر مفهوم و شاخص‌های بی‌ثباتی سیاسی: به‌سوی مدلی جامع و روزآمد برای سنجش بی‌ثباتی سیاسی، فصلنامه دولت پژوهی، سال اول، شماره دو
دهشیری، محمدرضا و اسماعیل مقامی (1394)، بیداری اسلامی و شکل‌گیری هندسه جدید خاورمیانه، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره چهارم.
دهقانی فیروزآبادی، جلال (1395). کلیات روابط بین­الملل، تهران، مخاطب
درینی، ولی محمد و هادی اسماعیل‌پور مقدم و وحید دهباشی (1395)، تجزیه‌وتحلیل تأثیر بی‌ثباتی سیاسی با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی ایران بر تجارت بین‌الملل، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره سوم، صفحات 119-101
روحی دهبنه، مجید (1396)، خاورمیانه پس از تحولات 2011 میلادی؛ بحران دولت ملی و نظم منطقه‌ای، فصلنامه دولت پژوهی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال سوم، شماره 12، صفحات 105-71
روشن، امیر و محمدرضا فرجی و وحید رنجبر حیدری (1395)، چندجانبه گرایی؛ راهبرد چین در آسیای مرکزی فصلنامه راهبرد، شماره 79
روشندل، جلیل، سیف زاده، حسین(1382) تعارضات ساختاری در منطقه خلیج فارس، تهران:مرکز پژوهش های علمی‌و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
زیبائی، مهدی (1397)، نهاد دولت در خاورمیانه عربی پس از حوادث 2011، فصلنامه دولت پژوهی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال چهارم، شماره 14
شیرودی، مرتضی (1386)، همگرایی و بحران‌های وحدت‌آفرین در روابط متقابل کشورهای حوزه خلیج‌فارس، اندیشه تقریب، شماره 10
شکاری، عبدالقیوم (۱۳۸۷)، نظریه دولت تحصیلدار و انقلاب اسلامی. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی. ص. ۶۳–۵۵
طالبی آرانی، روح‌الله (1392)، تغییر و تداوم در سیاست خارجی قطر، مرکز پژوهش‌های مجلس.
قیاسوندی، فاطمه و جلال ترکاشوند (1396)، آمریکا، جنگ‌های نیابتی و امنیت خاورمیانه، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره چهارم
کرمی، امیر سعید و احمد دوست محمدی (1395)، تحلیل ژئوپلیتیکی روابط ایران و عمان در قبل و بعد از انقلاب اسلامی، فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، شماره 43
مسعود نیا، حسین (1387) سیاست‌های استعماری بریتانیا در خلیج‌فارس و واگذاری جزایر ایرانی به قاسمی‌های شارجه، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره ۳
موثقی، سید احمد و مسلم کرم زادی (1390)، بررسی تأثیر ثبات سیاسی بر توسعه، فصلنامه سیاست، شماره 3، صفحات 340-321
مشیر زاده، حمیرا (1394)، احیای حوزه تحلیل سیاست خارجی: تحلیلی چند متغیره، پژوهشنامه علوم سیاسی، شماره سوم
مایل افشار، فرحناز و عزت‌الله عزتی (1389)، تحلیلی بر نقش قدرت‌های مداخله‌گر در خلیج‌فارس و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیایی سرزمین، شماره 26
یزدان فام، محمود (1387)، مقدمه‌ای بر تحلیل سیاست خارجی، فصلنامه مطالعات راهبردی،  شماره دوم
یوسفی، غلامحسین (1396)، ایران - عمان: اندازه مناسبات، مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره 71
وحیدی، موسی‌الرضا (1386)، فرا تکنولوژی و تحول مفهوم قدرت در روابط بین‌الملل، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 4
سایت فارس  و عربی
میز نفت، «راهکار عمان برای تأمین کسری بودجه»، جمعه ۴ دی ۱۳۹۴، قابل استناد در: http://www.mizenaft.com/news/11115/
خبرگزاری تسنیم، «عمان نیازمند کمک مالی خارجی شد»، ۲۳ خرداد ۱۳۹۹، قابل استاد در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/03/23/2284590/
الهاشمی، سعید سلطان (2014)، مدنیة الدولة والمجتمع سلطنة عُمان: التحدیات والمآلات، مرکز الجزیرة للدراسات، علی الرابط: https://studies.aljazeera.net/ar/issues/2014/07/201472382626676959.html
 
ب) انگلیسی
Al Zubair, Mohra (2017), Oman, Iran, and the United States: An Analysis of Omani Foreign Policy and Its Role as an Intermediary, Harvard University, A Thesis in the Field of Middle Eastern Studies for the Degree of Master of Liberal Arts in Extension Studies.
Bailes, A. J. K, Thayer, B. A, & Thorhallsson, B. (2016). Alliance theory and small state alliance “shelter”: The complexities of small state alliance behavior. Third World Thematics.
Baldwin, David (2002), Power and International Relations, In: Handbook of International Relations, Sage Publications Ltd.
Beckley, Michael (2018), The Power of Nations Measuring What Matters, International Security, Vol. 43, No. 2
Bercovitch, Jacob & Lee Su–Mi (2003), Mediating International Conflicts: Examining the Effectiveness of Directive Strategies, theInternationalJournalofPeace Studies. Vol. 8, No.
Common, Richard (2011). Barriers to Developing ‘Leadership’ In The Sultanate of Oman, International Journal of Leadership Studies.
Crystal A. Ennis and Ra’id Z. al-Jamali (September 2014), Elusive Employment Development Planning and Labour Market Trends in Oman, Middle East and North Africa.
Cooper, A.F. & Momani, B. (2011). Qatar and expanded contours of small state diplomacy. The International Spectator, Italian Journal of International Affairs.
De Bel-Air, Françoise )2018), Demography, Migration, and the Labour Market in Oman, gulf research center.
Dazi-Héni, Fatiha (2017), Oman: National Challenges and Regional Issues in The Post-Sultan Era, Research paper No. 41
Dan Smith)2019), The US withdrawal from the Iran deal: One year on, Retrieved from: https://www.sipri.org/commentary/expert-comment/2019/us-withdrawal-iran-deal-one-year
Emin Akseki (2010), Oman’s Foreign Policy Between 1970-2008, A Thesis Submitted to The Graduate School of Social Science Of Middle East Technical University.
Jeffrey A. Lefebvre)2009), Oman’s Foreign Policy in The Twenty-First Century, Middle East Policy, Vol. Xvii, No.1
Jones, Jeremy (2014), Oman's Quiet Diplomacy, Norwegian Institute of international affairs.
Jones, Jeremy, and Nicholas Ridout (2015). A History of Modern Oman. Cambridge: Cambridge University Press.
Jordaan, Eduard (2010), The Concept of a Middle Power in International Relations: Distinguishing between Emerging and Traditional Middle Powers, at: https://doi.org/10.1080/0258934032000147282
Keohane, Robert (1984), After Hegemony, Princetone: Princetone University Press.
Keohane, R. O, & Martin, L. (2003). Institutional theory as a research program. In C. Elman & M. F. Elman (Eds.), Progress in international relations theory: Appraising the field (pp. 71–108). Cambridge, MA: MIT Press.
Kulcsár, Andrea Tevelyné(2018), The Island of Stability? Oman Amidst the Challenges of Succession, SocioEconomic Development, and Regional Instability (1), Institute For Foreign Affairs And Trade
Katzman, Kenneth (2016), Oman: Reform, Security, and U.S. Policy, Congressional Research Service, Retrieved from:  https://www.refworld.org/pdfid/57591bdc4.pdf
Kabeer Yousuf)2020), First youth survey on the future of skills (OFSI), Retrieved from:  https://www.omanobserver.om/first-youth-survey-on-the-future-of-skills-ofsi/
Lucas, Russell (2004), Monarchical Authoritarianism: Survival and Political Liberalization in a Middle Eastern Regime Type, International Journal of Middle East Studies.
Leed, Ijiehao (2016), ifferentiating Small State Foreign Policy Strategies: Drivers and Limits of Small State Strategic Choice in Selecting Multilateral Strategies to Overcome Structural Vulnerabilities, Thesis Master of Public Policy (International Programme)
Mushelenga, Peya and Jo-Ansie Van Wyk (2017), The Diplomacy of Small States in The International Political System, Studies in Humanities and Social Sciences, Volume 6.
Nedelea, M. (2009). Economics’ diplomacy and Romania’s foreign interest’s promotion. The USV (University Suceava) Annals of Economics and Public Administration
Peterson, J. E.(2011),  Oman Faces the Twenty-First Century, Retrieved from: http://www.jepeterson.net/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/Peterson_Oman_Faces_21st_Century.pdf
Pollack, Kenneth (2015), “The Dangers of the Arab Intervention in Yemen”, Washington DC: Brookings Institution
Rabi, Uzi (2006), The Emergence of States in a Tribal Society: Oman Under Sa’id bin Taymur, 1932‐1970, Brighton, Sussex Academic Press.
Rafati, Naysan (2012). After the Arab Spring: power shift in the Middle East? Iran and the Arab Spring, Retrieved from: http://eprints.Ise.ac.uk/43466/
Sherwood, Leah (2017), Understanding Oman’s Foreign Policy, Foreign Policy Trends in the GCC States.
Synovec, Debra (2015), 4 Styles of Mediation, Whole Mediation, Retrieved from: https://wholemediation.com/four-styles-mediation/
Thorhallsson, Baldur and Sverrir Steinsson (2017), Small State Foreign Policy, Oxford Research Encyclopedia of Politics.
Townsend, J. (1977.), Oman: The Making of a Modern State, London, Croom Helm.
Tran, Edwin(2018), In the Lion’s Den: Oman’s Foreign Policy, Part 1, Retrieved from: https://international-review.org/in-the-lions-den-omans-foreign-policy-part-1/
Long, Tom (2017), It’s not the size, it’s the relationship: from ‘small states’ to asymmetry, International Politics, 54 (2). pp. 144‌160.
Valeri, Marc (2014), Oman’s mediatory efforts in regional crises, Noref expert Analysis.
Zhang, Yan and Barbara M. Wildemuth(2009), Qualitative Analysis of Content, Retrieved from: https://www.ischool.utexas.edu/~yanz/Content_analysis.pdf