علل‌ بحران دولت و راهبردهای دستیابی به دولت آرمانی در سراج‌الملوک ابوبکر طرطوشی (د. 520 ق)

فاطمه احمدوند

دوره 6، شماره 23 ، آذر 1399، ، صفحه 33-59

https://doi.org/10.22054/tssq.2020.50639.835

چکیده
  بخش مهمی از اندیشه سیاسی و مفاهیم نظری معطوف به «دولت»شناسی در تاریخ اندیشه اسلامی، در قالب سنت اندرزنامه‌نویسی بازتاب یافته است. سراج‌الملوک نوشته ابوبکر طرطوشی، نمونه‌ای از این آثار است که در دوره انحطاط خلافت اسماعیلی مذهب فاطمیان مصر یعنی نیمه اول قرن ششم هجری به رشته تحریر در آمده است. مسأله پژوهش حاضر ارائه نگرشی اندیشه‌شناختی ...  بیشتر

تاریخ
تأثیر عثمانی بر مشروطه ایران؛ تأملی در مبانی نظری 

محمدحسین صادقی

دوره 10، شماره 40 ، دی 1403، ، صفحه 33-80

https://doi.org/10.22054/tssq.2025.83439.1608

چکیده
  این پژوهش به دنبال بررسی دیدگاه‌های گوناگون درباره تأثیر عثمانی بر مشروطه ایران است. با به‌کار گرفتن رویکرد توصیفی و متن‌محور ضمن ارائه پیشینه بحث، دیدگاه‌های گوناگون در این مورد را مطرح کرده و با بررسی مبانی نظری استدلال‌های دو طرف، کیفیت این تأثیرپذیری را آشکار کرده است. براین اساس می‌توان گفت که دربارۀ تأثیرپذیری مشروطۀ ایران ...  بیشتر

اندازه‌گیری قدرت رای‌گیری ائتلاف‌ها در مجلس شورای اسلامی: رویکرد بازی‌های همکارانه

رامین خوچیانی

دوره 5، شماره 17 ، خرداد 1398، ، صفحه 35-56

https://doi.org/10.22054/tssq.2019.26893.390

چکیده
  قوه مقننه مظهر حاکمیت ملی و یکی از ارکان مهم سیاستگذاری و تصمیم‌گیری‌ کشورهاست. نمایندگان پارلمان‌ نه تـنها در مورد وضع قانون، نظرات و عقایدشان را با رأی خود ابراز‌ می‌دارند، بلکه در مورد‌ انتخاب‌ اعـضای هیئت وزیران و برکناری‌ آنـان و بـا انتخاب اعضای ناظر در مراجع تصمیم‌گیری و اعضای هیئت رئیسه مجلس‌ و... نیز نظر خود را اعلام ...  بیشتر

اقتصاد سیاسی بین الملل خاورمیانه در پرتو بیماری مسری کوئید-19

مهدی زیبائی

دوره 6، شماره 22 ، شهریور 1399، ، صفحه 35-62

https://doi.org/10.22054/tssq.2021.58398.1059

چکیده
  حسب پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول، اقتصاد خاورمیانه به واسطه بیماری کوئید-19 در سال 2020 نسبت به سال پیش از آن 2/5 درصد کوچکتر خواهد شد. این آمار که تنها گوشه‌ای از نتیجه ویرانگر گسترش ویروس کرونا در محیط بین‌الملل می‌باشد بی‌سابقه‌ترین رکود اقتصادی خاورمیانه را رقم زده است. اگرچه ابتکار عمل دولت‌ها مبنی بر اعمال محدودیت در جابجایی‌های ...  بیشتر

حقوق عمومی و بین الملل
تعهدات مثبت دولت‌ها در حمایت از حقوق شهروندان در تفسیر دادگاه اروپایی از ماده ی 8 کنوانسیون اروپایی حقوق بشر

محمد مهدی برغی

دوره 9، شماره 34 ، تیر 1402، ، صفحه 35-57

https://doi.org/10.22054/tssq.2023.67666.1250

چکیده
  ماده­ هشت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر یکی از جلوه­های حمایت از حقوق اساسی و اولیه­ انسان­ها محسوب می­شود. کنوانسیون در این ماده دولت­های عضو را از هرگونه دخالت غیرمجاز در چهار حوزه از حقوق اولیه­ شهروندان شامل زندگی خصوصی، زندگی خانوادگی، خانه و مکاتبات ایشان منع می­کند. پژوهش حاضر که به روش توصیفی و با استفاده از منابع ...  بیشتر

بحران مالی حوزه یورو و تاثیر آن بر دولت های رفاه اروپایی

رکسانا نیکنامی

دوره 3، شماره 12 ، اسفند 1396، ، صفحه 37-70

https://doi.org/10.22054/tssq.2018.8386

چکیده
  در سی سال اخیر، تشکیک در دولت رفاه افزایش یافته است و بسیاری معتقدند دولت رفاه با ذات سرمایه­داری مدرن در تعارض قرار دارد. بحران مالی حوزه­ی یورو که از سال 2008 میلادی آغاز شد، بار دیگر نقش دولت را وارد امواج تئوریک اروپا کرد و سبب تجدیدنظر جدی در مورد کارویژه­های دولت در سطح قاره­ی اروپا گردید. با آغاز فاز دوم بحران (بحران بدهی ...  بیشتر

نهاد دولت در خاورمیانه عربی پس‌از حوادث 2011

مهدی زیبائی

دوره 4، شماره 14 ، شهریور 1397، ، صفحه 37-68

https://doi.org/10.22054/tssq.2018.9074

چکیده
  به‌رغم انتظارات موجود برای گذار رژیم­های اقتدارگرای جهان عرب به دموکراسی و ظهور دولت­های قوی در پرتو ناآرامی­های سال 2011 نتیجه حاصل از موج اعتراضات پس از گذشت هشت سال چیزی جز شکل­گیری دولت­های ناتوان در جمهوری‌های عربی و تثبیت نظام در پادشاهی­های نفتی نبوده است. از یک سو، شکل­گیری دولت­های ورشکسته در سوریه و یمن نظم ...  بیشتر

برندینگ و تصویرسازی ملت در کره جنوبی؛ هالیو و کره جهانی

آرش بیدالله خانی

دوره 5، شماره 20 ، اسفند 1398، ، صفحه 37-69

https://doi.org/10.22054/tssq.2019.28538.420

چکیده
  ارزش، اعتبار، حیثیت، قدرت نرم، مزیت، سود و ... از الصاقات نام و تصویر مثبت یک کشور است. امروزه ارزش برند و تصویر ادراکی ملت و کشور، حکم طلای نامرئی را دارد. رقابت شهروندان و مردم عادی دنیا، برای دسترسی به نام و گذرنامه یک کشور معتبر، این مسئله را به خوبی نشان می‌دهد. کره جنوبی از جمله کشورهایی است کهادراک بصری آن در دنیای امروز، جذابیت ...  بیشتر

دولت و سیاست تنازعی در ایران معاصر، ضرورت گدار به دولت مصالحه گرا

ابوالفضل دلاوری

دوره 8، شماره 32 ، دی 1401، ، صفحه 37-62

https://doi.org/10.22054/tssq.2023.71590.1365

چکیده
  تداوم سیاست تنازعی در ایران معاصر، پرسش از سرچشمه‌ها و سازوکارهای بازتولید این منازعات را به‌پیش می-کشد. در ادبیات موجود سرچشمه‌ این منازعات یا به دولت و یا به شکاف‌های اجتماعی نسبت داده شده است. در اثاری هم‌که به‌نقش دولت پرداخته شده یا بر وجوه ساختاری و یا ترتیبات نهادی آن تأکید شده‌است. این مقاله بر نقش کارکرد دولت تمرکز کرده ...  بیشتر

جامعه‌شناسی تاریخیِ دولت و نسبت آن با مناسبات اجتماعی ـ تولیدی ایران در عصر نظام‌الملک

محمد امیر احمدزاده

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 39-80

https://doi.org/10.22054/tssq.2016.3946

چکیده
  در بررسی ساختار قدرت سیاسی و مناسبات آن با جامعه و الگوی تولید می­توان گفت ماهیتِ دولت در عصر نظام‌الملک بر مبنای اصل تمرکز قدرت چرخیده و عمدتاً ماهیت مالک الرقابی داشته است. مسئله‌ی نوشتار حاضر این است که چرا و متأثر از چه مولفه­های جامعه‌شناختی ـ فرهنگی مناسبات قدرت سیاسی با جامعه و نیروهای تولید در عصر نظام‌الملک این‌گونه ...  بیشتر

بررسی روند توسعه سیاسی دولت در کره جنوبی

ماندانا تیشه یار

دوره 2، شماره 6 ، شهریور 1395، ، صفحه 39-59

https://doi.org/10.22054/tssq.2016.4759

چکیده
  شرق آسیا، سرزمین‌هایی را در بر گرفته است که بیشتر آنها در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم به استقلال رسیده و دولت ـ کشورهایی نوپا را بنیان گذارده‌اند. این دولت  ـ کشورها، از فردای استقلال به‌دنبال برپا داشتن جوامعی توسعه یافته بوده‌اند. اما هر یک از آنان با روش ویژه‌ی خود و به‌گونه‌ای متفاوت از دیگران، روند توسعه و نوسازی دولت در ...  بیشتر

تکوین حکمرانی متمرکز در ایران از منظر جغرافیای سیاسی در سدۀ معاصر

احسان لشگری تفرشی

دوره 4، شماره 16 ، اسفند 1397، ، صفحه 39-72

https://doi.org/10.22054/tssq.2019.9591

چکیده
  پس از روی کار آمدن رژیم پهلوی با شکل­گیری نظام حکومتی ملت پایه در ایران تنها الگوی حاکم در اداره سرزمین در ایران از منظر توزیع قدرت فضایی، نظام حکومتی متمرکز و یا بسیط بوده است. در شناخت علل تداوم الگوی حکمرانی متمرکز در ایران در سدۀ اخیر مباحث متعددی از منظر جامعه­شناسی و علوم سیاسی مطرح شده است. لیکن فرایندهای سیاسی از جمله نظام ...  بیشتر

ویژگی های ساختاری دولت در ایران بعد از انقلاب اسلامی

حیدر شهریاری

دوره 5، شماره 18 ، شهریور 1398، ، صفحه 39-96

https://doi.org/10.22054/tssq.2020.39165.634

چکیده
  مسئله‌ای که از دیرباز توجه برخی از اندیشمندان سیاسی را به خود جلب کرده است، ویژگی‌های دولت در ایران می‌باشد؛ به همین خاطر نظریات مختلفی از جمله پاتریمونیال، نئوپاتریمونیال، سلطانیسم، مطلقه، رانتیر، شبه‌مدرنیته، استبداد شرقی و غیره به‌منظور بررسی ویژگی‌ها و خصوصیات دولت‌های معاصر در ایران ارائه شده است. غالب نظریاتی که در خصوص ...  بیشتر

توسعه و امنیت
درآمدی نظری بر مناسبات امنیت ملی و نظام حزبی (از منظر الگوی حکمرانی امنیتی)

حیدر شهریاری

دوره 10، شماره 37 ، خرداد 1403، ، صفحه 39-78

https://doi.org/10.22054/tssq.2024.79518.1511

چکیده
  در حالی‌ که در گذشته، نظریه‌پردازانِ امنیت ملی از دریچه مسائل سخت‌افزاری، نظامی و حکومت‌محوری بدان می‌نگریستند نظریه‌پردازان اخیر، آن را از زاویه مسائل نرم‌افزاری، غیرنظامی و مردمی نیز می‌نگرند. یکی از الگو‌های متأخرِ تأمین امنیت ملی، الگوی حکمرانی امنیتی است که بخش‌های مختلف جامعه را در کنار حکومت مرکزی برای تولید، حفظ و ...  بیشتر

بررسی سیاست هژمون در قبال دولت‌های خاورمیانه بر اساس رهیافت‌های جامعه‌پذیری در روابط بین‌الملل (دوران ریاست جمهوری باراک اوباما)

الهام رسولی ثانی‌آبادی

دوره 2، شماره 7 ، آذر 1395، ، صفحه 41-71

https://doi.org/10.22054/tssq.2016.6778

چکیده
  هدف اصلی این مقاله بررسی نوع جامعه‌پذیری دولت‌های خاورمیانه (با تاکید بر دولت‌های انقلابی منطقه) توسط دولت آمریکا به‌عنوان هژمون نظام بین­الملل می‌باشد. در همین راستا فرضیه اصلی این مقاله با تاکید بر ابعاد دوگانه جامعه­پذیری در روابط بین­الملل، آن است که در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما، دولت آمریکا به‌عنوان کنش­گری ...  بیشتر

بررسی انتقادی مناسبات حکومت و مردم آراء خواجه نظام الملک، با تاکید بر مفهوم عدالت و قدرت

نیره دلیر

دوره 4، شماره 15 ، آذر 1397، ، صفحه 41-77

https://doi.org/10.22054/tssq.2018.9342

چکیده
  آراء خواجه نظام‌الملک، همواره مورد توجه صاحب‌نظران حوزة ‌اندیشه سیاسی بوده، به‌ویژه آن بخش از نظرهای او که به ‌تنظیم مناسبات حکومت با مردم پرداخته و تأثیر به‌سزایی در شکل‌گیری نظریه‌‌های‌ اندیشمندان پس از وی داشته است. پرسش این است که خواجه مناسبات حاکم با مردم را در چه سطوحی و حول چه محوری صورت‌بندی کرده است. در پاسخ، این فرض ...  بیشتر

کاربست تئوری الیگارشی نوگرای ادوارد شیلز بر دوره پهلوی دوم (1357-1332)

محمد رادمرد

دوره 6، شماره 24 ، بهمن 1399، ، صفحه 41-72

https://doi.org/10.22054/tssq.2021.53864.945

چکیده
  حکومت پهلوی دوم تاکنون موضوع آثار بسیاری بوده است. اما در این میان پژوهش‌های کمتری به بحث درباره ماهیت و شکل نظام سیاسی این دوره پرداخته‌اند. حال با توجه به آنکه به باور برخی محققان، در این دوره توسعه اقتصادی در دستور کار حکومت بوده؛ می‌توان با تاکید بر مقوله نوسازی به بررسی شکل نظام سیاسی در این دوره از تاریخ معاصر ایران پرداخت. ادوارد ...  بیشتر

تزاحم اخلاقی درتعامل دولت‌های ذینفع و سازمان ملل متحد مطالعۀ موردی: حذف نام «ائتلاف عربستان» از فهرست ناقضان حقوق کودکان

سید علی محمودی

دوره 3، شماره 9 ، خرداد 1396، ، صفحه 43-79

https://doi.org/10.22054/tssq.2017.7459

چکیده
  تصمیم بان­کی­مون دبیرکل پیشین سازمان ملل متحد دربرابر تهدید عربستان سعودی به قطع کمک­های مالی خود به سازمان ملل متحد، در صورتی که دبیرکل نام ائتلاف عربستان را از فهرست گزارش سالانۀ (2016)خود به شورای امنیت درمورد کشتار و معلولیت کودکان و حملات نظامی به مدارس و بیمارستان­ها در یمن از سوی این ائتلاف خارج نکند، موضوع پژوهش حاضر ...  بیشتر

سیاستگذاری عمومی
دولت درون تهی؛ زمینه‌ها، پیامدها و الزامات مواجهه

علی خواجه نائینی

دوره 10، شماره 38 ، شهریور 1403، ، صفحه 43-74

https://doi.org/10.22054/tssq.2024.80581.1540

چکیده
  «درون تهی شدن» برای توصیف ماهیت واگذاری قدرت و تمرکززدایی خدمات از دولت‌های مرکزی به دولت‌های محلی و در نتیجه به اشخاص ثالث به کار می‌رود. دولت درون تهی بیان‌کننده وضعیتی است که دولت وظایف خود را برون‌سپاری می‌کند اما از بیرون، همان اندازه بزرگ است. این برون‌سپاری باعث کوچک شدن دولت نشده بلکه موجب می‌شود که دولت از درون، ...  بیشتر

دولت و محیط زیست: از رویکردهای بدون دولت تا رویکردهای مشارکتی

علی مشهدی

دوره 2، شماره 8 ، اسفند 1395، ، صفحه 59-80

https://doi.org/10.22054/tssq.2017.7198

چکیده
  در مورد نسبت تکالیف دولت و حفظ محیط زیست در آموزه­های حقوق عمومی دیدگاه­های متنوعی مطرح است. حداقل می‌توان در چارچوب وظیفه عمومی مذکور در اصل پنجاه قانون اساسی سه رویکرد تفسیری ـ تحلیلی را از همدیگر تفکیک نمود. رویکرد نخست مبتنی بر محوریت دولت در حفاظت از محیط زیست و تضمین حق بر محیط زیست سالم است (رویکرد دولت‌محور)؛ رویکرد دوم ...  بیشتر

دولت
مسیرهای متنوع حکمرانی مبتنی بر دانش مغز: مورد کاوی تطبیقی کیفی سه دولت آلمان، هلند و انگلستان

ماندانا سجادی

دوره 11، شماره 41 ، فروردین 1404

https://doi.org/10.22054/tssq.2025.84297.1625

چکیده
    از حدود سال ۲۰۱۰ میلادی دولت‌های مختلف به پیش‌گامی انگلستان، به ادغام دانش مغز در فرایند حکمرانی مبادرت ورزیدند و ساختارهای سازمانی ویژه‌ای را در بدنه دولت متولی تصمیم‌سازی مبتنی بر علوم شناختی کردند. با این ‌حال در ایران، ضمن  کاربست فزاینده اصطلاح «حکمرانی شناختی» نهادینه‌سازی برای اجرای آن صورت نگرفته است. یکی ...  بیشتر

گذار به دموکراسی در ایران با تأکید بر نقش نخبگان حاکم

مجید استوار

دوره 3، شماره 11 ، آذر 1396، ، صفحه 53-86

https://doi.org/10.22054/tssq.2017.8104

چکیده
  بررسی موضوع گذار به دموکراسی از چشم‌اندازهای نظری گوناگون از مهم‌ترین مباحث در جامعه‌شناسی سیاسی معاصر است. پرسش اصلی این مقاله این است که نقش نخبگان حاکم و میدان سیاسی در گذار به دموکراسی در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ به‌منظور پاسخ به این پرسش این فرضیه را مورد بررسی قرار دادیم که فرآیند گذار موفقیت‌آمیز به دموکراسی در ایران نه‌تنها ...  بیشتر

همکاری با سلاطین در اندیشه علمای امامیه مطالعه موردی مکتب بغداد

مرتضی حسنی نسب

دوره 5، شماره 19 ، آذر 1398، ، صفحه 55-79

https://doi.org/10.22054/tssq.2019.34471.534

چکیده
  پرسش اصلی پژوهش، این است که چرا فقیهان مکتب بغداد، برخلاف فقیهانِ پیش از خود، به جواز همکاری با سلطان جائر فتوا دادند. اهمیت این تحقیق به تحول مهمی برمی‌گردد که در فقه سیاسی امامیه صورت گرفته است؛ یعنی تبدیل فتوای حرمت همکاری با سلطان جائر، به جواز و وجوب همکاری با او. در این تحقیق ابتدا دیدگاه فقیهانِ پیش از مکتب بغداد بررسی شده و ...  بیشتر

بررسی پیامدهای خودگردانی محلی استان های جمهوری اسلامی ایران

ظهیر علی مرادی

دوره 5، شماره 17 ، خرداد 1398، ، صفحه 57-95

https://doi.org/10.22054/tssq.2019.37139.582

چکیده
  الگوی سازماندهی غیرمتراکم استان­های جمهوری اسلامی ایران درکنار تنوع خدمات عمومی و تفاوت­های اقلیمی، قومی، فرهنگی و مذهبی، کشور را با مشکلات متعددی روبه­رو نموده است. این واقعیت بر همگان آشکار است که تمرکززدایی یکی از اقدامات مؤثر بر توسعة کشورها محسوب می­شود، با این حال اجرای سیاست‌های تمرکززدایی در سطح استان­های ج.ا. ایران ...  بیشتر

مفهوم‌بندی وبری دولت

احمد گل محمدی

دوره 1، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 58-80

https://doi.org/10.22054/tssq.2015.1511

چکیده
  چکیده در ­حالی که دولت از مهم­ترین نهادهای زندگی اجتماعی و شاید مهم­ترینِ آنها به­ شمار می­آید موضع چندان روشنی دربارۀ ماهیت یا چیستی آن وجود ندارد و مواضع موجود نسبتا کلی و مبهم هستند. از آنجا که چنین ابهامی پیامدهای ناپسندی در زمینۀ سیاست­گذاری­های کلان و ارزیابی آنها دارد در این نوشتار می­کوشیم موضعی نسبتا مشخص دربارۀ ...  بیشتر