نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار سیاستگذاری دانشگاه تهران

2 دکترای سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از مهم‌ترین نهادهای ایران در زمینه تمرکززدایی و توسعه متوازن مبتنی بر ویژگی‌های فضایی ـ جغرافیایی، شوراهای اسلامی شهر و روستا می‌باشند. در جمهوری اسلامی ایران، شوراهای اسلامی شهر از سال 1378 تشکیل شده‌اند و از تاریخچه نسبتاً کوتاهی برخوردار هستند. با ارزیابی چهار دوره‌ای که از تشکیل شوراهای اسلامی شهر می‌گذرد می‌توان به عملکرد نه‌چندان مطلوب آنها بر اساس اهداف تعیین شده در قوانین و اسناد بالادستی اشاره کرد. پژوهش حاضر بر آن است تا دلایل این عدم موفقیت را در ابعاد گوناگون مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. جامعه آماری تحقیق شامل اعضای شوراهای اسلامی شهر در سراسر کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و کارشناسان حوزه­های مرتبط با شوراهای اسلامی شهر می‌باشد. برای بررسی چگونگی عملکرد شوراها از آزمون تی تک نمونه‌ای و برای بیان روابط دو متغیره و هم‌چنین اثبات معنی‌دار بودن یا معنی‌دار نبودن روابط میان آنها و میزان تأثیرگذاری هرکدام از متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از آزمون رگرسیون خطی دو متغیره استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که تمرکزگرایی، رانتی بودن سیستم و مبهم بودن جایگاه حقوقی موجب عملکرد نامطلوب شوراها در ایران شده است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Performance of the Islamic City Councils in Iran

نویسندگان [English]

  • Kiyomars Ashtarian 1
  • Hasan Karimifard 2

1 Associate professor, Department of Public Policy, University of Tehran

2 . Ph.D. of Public Policy, University of Tehran

چکیده [English]

City councils are assumed to be one of the most important institutions for decentralization and realization of balanced development based on spatial-geographical features in Iran. In the Islamic Republic of Iran, city councils were formed in 1999 and have a relatively short history. On the basis of the evaluation of the city councils’ life within four periods we can point to their not very favorable performance considering the goals set out in the related laws and documents. The present essay is trying to examine and analyze the reasons for their lack of success in different aspects. Our statistical population consisted of members of the city councils across the country, members of the parliament and experts in areas related to the city councils. Single sample t-test was used to investigate the function of the councils. To express the relationship between two variables and also prove significant or not significant relationship between them and the impact of each independent variable on the dependent variable, a bivariate linear regression analysis was used. The results indicate that the centralization, the rentier system and ambiguous legal status have led to unsatisfactory performance of the councils in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic city councils
  • legal status
  • decentralization
  • rentier system
اطاعت، جواد. (1382). «نقش شوراها در تمرکززدایی»، مجموعه مقالات و سخنرانی‌های همایش شوراهای اسلامی (رویکردها، کارکردها، راهکارها ـ بهمن 1381)، چاپ اول، تهران: نشر پژواک جامعه.
آقایی طوق، مسلم. (1387). «عدم تمرکز اداری در ایران: نگاهی انتقادی به شوراها در ایران»، فصلنامه مجلس و پژوهش، سال چهاردهم، شماره 56، تابستان.
ایرانی، محمد. (1376). «حکایت شوراها»، مجله ایران فردا، شماره 49.
ایمانی جاجرمی، حسین. (1387). «بررسی جامعه­شناختی شوراهای اسلامی با رویکرد کیفی نظریه بنیانی»، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشنامه شماره 30، مجموعه مقالات شوراها، چالش­ها و کارکردها، بهمن ماه.
پناهی، محمدحسین؛ امینی، اشرف. (1390). «دولت رانتی، اقتصاد دولتی، فرهنگ سیاسی و سرمایه­ اجتماعی در ایران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، سال سوم، شماره 7، تابستان.
چوپانی، محمدرضا. (1382). جایگاه حقوقی ـ سیاسی شوراها در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
حافظ‌نیا، محمدرضا. (1389). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات سمت.
حسینی­پور اردکانی، سید مجتبی. (1390). «جایگاه و حیطه صلاحیت شوراهای اسلامی در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مرکز پژوهش­های مجلس، دفتر مطالعات حقوقی، شماره مسلسل 11055، پائیز.
روستا، مجید. ( 1382). «آسیب­شناسی شوراهای اسلامی شهر و روستا»، فصلنامه راهبرد، دوره 12، شماره 28، تابستان.
شریف، محمد. (1382). «تجربه حقوقی شوراها». مجموعه مقالات و سخنرانی‌های همایش شوراهای اسلامی (رویکردها، کارکردها، راهکارها ـ بهمن 1381)، تهران: نشر پژواک جامعه.
طاهری، ابوالقاسم. (1385). «رانت‌جویی سیاسی و پیامدهای آن»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، سال سوم، شماره 3.
طباطبایی موتمنی، منوچهر. (1381). حقوق اداری، چاپ هفتم، تهران: انتشارات سمت.
عسکری، محسن. (1389). «تأثیر درآمدهای نفتی بر ایجاد دولت رانتیر و دموکراسی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 13، سال 7، زمستان.
قاسمیانی، صلاح. (1377). «بررسی موانع اجرای قانون شوراهای اسلامی»، مجموعه مقالات همایش شوراهای اسلامی و مشارکت مردمی، جلذ ۲، تهران: انتشارات معاونت سیاسی ـ اجتماعی وزارت کشور.
قاضی مرادی، حسن. (1387). «نگریستن به خود»، مجله بخارا، سال یازدهم، شماره 65، فروردین و اردیبهشت.
قالیباف، محمدباقر و دیگران. (1390). «درآمدهای نفتی و توزیع فضایی قدرت سیاسی در ایران»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال هفتم، شماره 2، تابستان.
کریمی، وهاب. (1387). «هویت شوراهای محلی؛ مشکل الگویابی و جایگاه قانونی»، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، پژوهشنامه شماره 30، مجموعه مقالات شوراها، چالش­ها و کارکردها، بهمن.
مبلغ، علی. (1382). تجربه ارزشمند شوراها در دوره اول و چشم انداز آینده، تهران: انتشارات وزارت کشور.
موسی‌زاده، ابراهیم. (1393). حقوق اداری، چاپ دوم، تهران: نشر دادگستر.
مهاجری، اصغر. (1387). «بررسی جامعه‌شناختی موانع ساختاری و کنشی شوراهای اسلامی در ایران»، پژوهشنامه شماره 30، مجموعه مقالات شوراها، چالش­ها و کارکردها، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاونت پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، بهمن.
میرترابی، سعید. (1388). «بررسی مقایسه‌ای چارچوب‌های تحلیلی و روش‌شناختی مطالعات نفت و سیاست»، فصلنامه پژوهش سیاست نظری، سال اول، شماره 6، تابستان و پائیز.
نژادخلیلی، مهدی. (1390). «آسیب­شناسی نقش دستگاه‌های دولتی در تکوین، تعلیق و انحلال شوراهای اسلامی»، مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، دفتر سیاسی، شماره مسلسل 11023، شهریور.
Agranoff, Robert. (2013). “Local Governments in Multilevel Systems: Emergent Public Administration Challenges”, American Reviw of Public Administration. Vol 44, July.
Aslam, Ghazia& Yalmiz, Serder& Gurkan, Asli. (2010). How to Note: A Framework for the Assessment of Fiscal Decentralization System, World Bank, Washington, DC, February.
Cheema, Shabbir& Rondinelli, Dennis. (2007). From Government Decentralization to Decentralizing Governance, Washington DC: Institution Press.
Hoffmann, Von Kaitlin. (2011). Fiscal Decentralization in Eastern Europe: An Examination of Economic Growth Patterns, Graduate from University of Notre Dame, Department of Political Science.
Levins, Charlotte. (2013). “The Rentier State and the Survival of Arab Absolute Monarchies”, Rutgers Journal of Law and Religion, Volume 14, spring, May.
Miller, Keith. (2002). “Advantages and Disadvantages of Local Government Decentralization. A presentation to the Caribbean Conference on Local Government and   Decentralization”, Georgetown, Guyana, June.
Martinez-Vazquez, Jorge. (2011). The Impact of Fiscal Decentralization: Issues in Theory and Challenges in Practice, Mandaluyong City, Philippines: Asian Development Bank, July.
Peteri, Gabor. (2008). Finding the Money Public Accountability and Service Efficiency through Fiscal Transparency Local Government and Public Service Reform Initiative, Budapest, Open Society Institute.
Shah, Anvar. Shah, Sana. (2006). the New Vision of Local Governance and the Evolving Roles of Local Governments, Public Sector Governance and Accountability Series, Washington DC:  World Bank.
World Bank. (2008). Decentralization and Democracy: A Global Perspective in 2007, First Global Report by United Cities and Local Governments, March.