Document Type : Research Paper
Authors
1 M.A, Department of Sociology, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Assistant Professor, Department of Sociology, University of Guilan, Rasht, Iran .
Abstract
The present study focuses on the issue of "What is the framework for the construction and nature of the native governments of the Iranian plateau in terms of power and the influence of its social foundations on the power structure and what is its relationship with Mesopotamian governments?" The aim is to describe the structure of political power and its relationship to social groups in pre-Aryan and Mesopotamian civilizations. The framework of analysis is based on two types of unilateral (vertical) power structure and bilateral (horizontal) power structure. The research method is a comparative type that compares macro social units to discover differences and similarities between communities, and first and second hand documentary methods have been used to collect data. The results show that all the indigenous civilizations of the Iranian plateau had a horizontal political structure, and it is only in Jiroft that the possibility of a centralized state can be stated. In the Mesopotamian realm, the Akkadian and Assyrian civilizations had a vertical political structure, and the Sumerian and Babylonian civilizations had a horizontal structure in the first period, which changed the nature of the vertical structure in the second period. The result of the research is that we can talk about the existence of two different political traditions in the two civilizations of the Iranian plateau and Mesopotamia, the first of which was based on the division of power and the second based on the concentration of power.
Keywords
الف( فارسی
آمیه، پیر، (13819)، تاریخ عیلام، ترجمه شیرین بیانی، تهران: دانشگاه تهران.
اسکاچپول، تدا، (1388)، بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمه هاشم آقاجری، تهران: مرکز.
اسکندری، نصیر و دیگران، (1395)، «استقرارهای پیش از تاریخ دشت لوت»، مطالعات باستانشناسی، دورۀ 8، شمارۀ 2.
اسمیت، سیدنی، (1390)، تاریخ جهان باستان کمبریج (امپراتوری آشور)، ترجمه تیمور قادری، تهران: مهتاب.
اومستد، آلبرت، (1340)، تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، ترجمه محمد مقدم، تهران: ابن‌سینا.
بشیریه، حسین، (1374)، جامعه‌شناسی سیاسی و نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی، تهران: نی.
بوهمر، راینرمیخائیل، (1388)، «ویژگی‌های قومی و شهرهای مانا»، ترجمه فرانک بحرالعلومی، باستان‌پژوهی، سال چهارم، شماره 7 .
بهزادی، شیرین، (1373)، قوم‌های کهن در آسیای مرکزی، تهران: طهوری.
پاتس، دانیل. تی، (1385)، باستان‌شناســی ایـلام، ترجمــۀ زهــرا بایســتی، تهــران: سمت.
پرویز، عباس، (1390)، تاریخ سرزمین ایران، تهران: نگاه.
حاکمی، علی، (1385)، گزارش هشت فصل بررسی و کاوش در شهداد (دشت لوت)، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
حاکمی، علی، (1351)، «کاوش‌های حاشیه دشت لوت (کشف تمدن پیش از تاریخ در خبیص شهداد)»، هنر و مردم، شماره 126.
دیاکونوف، ا.م، (1345)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
دیاکونوف، ا.م، (1387ب)، «ماد»، تاریخ ایران دوره ماد، ایلیا گرشویچ، ترجمه بهرام شالگونی، تهران: امیرکبیر.
دیاکونوف، ا.م، (1387الف)، «عیلام»، تاریخ ایران دوره ماد)، ایلیا گرشویچ، ترجمه: بهرام شالگونی، تهران: جامی.
رو، ژرژ، (1381)، سرگذشت عراق باستان، ترجمه عبدالرضا مهدوی، تهران: پیکان.
ژیران، ف. و دیگران، (1375)، اساطیر آشور و بابل، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: فکر روز.
سید سجادی، سید صادق، (1380)، «گل‌نوشته دوران آغاز ایلامی شهرسوخته»، علوم انسانی دانشگاه سیستان، س 5 ، ش 15.
سیدسجادی، سید منصور، مرادی، حسن، (1982)، مجموعه کاوش در شهر سوخته، منطقه مسکونی: گمانه‌های OYG-OYF-OYK، گزارش‌های باستانشناسی 7، تهران: پژوهشکده باستانشناسی.
شادجو، سمیه، (1368)، «تمدن آتا، جیرفت کهن»، مجله هنر، شماره هفتاد و دوم.
شی‌یرا، ادوارد، (1375)، الواح بابل، علی‌اصغر حکمت، تهران: علمی و فرهنگی.
عبدی، کامیار، گنجی، شادی، (1396)، «بررسی ساختار سیاسی- اجتماعی جامعه شهر سوخته در هزاره سوم پیش از میلاد»، جامعه‌شناسی تاریخی، پائیز و زمستان، دورة 9، شماره‌های 2، 6.
علیزاده، عباس، (1387)، شکل‌گیری حکومت عشایری و کوهستانی عیلام، شهرکرد: انتشارات اداره کل میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری.
علیزاده، عباس، (1391)، «روند پیچیدگی اجتماعی و سیاسی در جهان عیلامی»، پیام باستانشناسی، سال نهم، بهار، شماره هفدهم.
کابلی، میرعابدین، (1369)، «روابط فرهنگی و بازرگانی شهداد و منطقه ترکستان در هزاره سوم»، مجموعه مقالات کرمان‌شناسی، کرمان: مرکز کرمان‌شناسی.
کابلی، میرعابدین، (1376)، «گزارش دهمین فصل کاوش گروه باستانشناسی دشت لوت در محوطۀ باستانی شهداد»، گزارش‌های باستانشناسی (1)، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
کامرون، جورج، (1365)، ایران سپیده دم تاریخ، در ترجمه حسن انوشه، تهران: علمی و فرهنگی.
کاوینگتون، ریچارد، (1386)، «جیرفت چه بود؟»، ترجمه آذین خشنود شریعتی، آینه خیال، ماهنامه فرهنگستان هنر، سال 1، شماره 2، 41-36.
کرافورد، هریت، (1396)، سومر و سومریان، ترجمه زهرا باستی، تهران: سمت.
کرامر، سیموئل، (1383)، الواح سومری، ترجمه داود رسایی، تهران: علمی و فرهنگی.
کرتیس، جان، (1378)، ایران کهن، ترجمه: خشایار بهاری، تهران: کارنگ.
کورشکین، ج.ن، (1381)، «پژوهش باستان‌شناختی آریاییان خاور نزدیک و گورستان مارلیک در شمال ایران»، ترجمه علی‌اکبر وحدتی، باستان‌پژوهی، شماره 9، صص38-33.
گرشویچ، ایلیا، (1387)، تاریخ ایران دوره ماد، ترجمه: بهرام شالگونی، تهران: جامی.
گیرشمن، رومن، (1374)، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه: محمد معین، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گیرشمن، رومن، (1379)، سیلک کاشان، ترجمه اصغر کریمی، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
لابا، رنه، (1391)، «عیلام و ایران غربی 1000 تا 1200 ق.م»، ترجمه تیمور قادری، تاریخ جهان باستان کمبریج (عیلام ـ بین‌النهرین شمالی و سوریه)، تهران: مهتاب.
لیتل، دانیل، (1373)، گونه‌های تبیین اجتماعی: مقدمه‌ای بر فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه مجید محمدی، بابلسر: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه مازندران.
فرای، ریچارد، (1383)، میراث باستانی ایران، ترجمه مسعود رجب‌نیا، تهران: علمی و فرهنگی.
فریم، گرنت، (1385)، «کتیبه سارگن دوم آشوری در تنگی‌ور»، ترجمه عالم نعیمی، آموزش تاریخ، دوره 7، شماره 3، صص 28-24.
ماهری، محمودرضا، ( 1379)، تمدن‌های نخستین کرمان، کرمان: مرکز کرمان‌شناسی.
محسنی، محمدرضا، (1389)، پان ترکیسم، ایران و آذربایجان، تهران: سمرقند.
مجیدزاده، یوسف، (1382)، جیرفت کهنترین تمدن شرق، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مجیدزاده، یوسف، (1386)، تاریخ و تمدن ایلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
مجیدزاده، یوسف، (1392)، تاریــخ و تمــدن بین‌النهریــن، تهــران: مرکــز نشــر دانشــگاهی.
محمودیان، بهنام (1380)، «ارتباط سیاسی و اقتصادی تمدن‌های ایلام و بین‌النهرین در ادوار قبل از میلاد»، فرهنگ ایلام، شماره 5 و 6.
ملازاده، کاظم، (1383)، باستانشناسی و جغرافیای تاریخی مانا، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه تربیت‌مدرس.
ملازاده. کاظم، (1387)، «تاریخ سیاسی مانا»، دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی ، دانشگاه تهران، شماره 186-4، صص 201-225.
واندنبرگ، لویی، (1348)، باستانشناسی ایران باستان، ترجمه عیسی بهنام، تهران: دانشگاه تهران.
ناردو، دان، (1397)، بین‌النهرین باستان، ترجمه سهیل سمّی، تهران: ققنوس.
نگهبان، عزت الله، (1368)، ظروف فلزی مارلیک، حفاری مارلیک، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
نگهبان، عزت الله، (1373)، «حفاری‌های زاغه، هفت تپه، مارلیک و تأثیر آن بر باستانشناسی ایران»، ایران‌نامه، پاییز، شماره 48، صص 672-649.
نگهبان، عزت الله، (1376)، شوش یا کهنترین مرکز شهرنشینی ایران، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
نیکولسکی، آ و دیگران، (1390)، تاریخ جهان باستان: شرق، ترجمه: محمد باقر پرهام، تهران: فردوس.
هینتس، والتر، (1383)، دنیــای گمشــدۀ عیــلام، ترجمــۀ فیــروز فیروزنیــا، تهــران: علمــی و فرهنگــی.
یانگ، کایلر، (1385)، «از برآمدن عیلامیان تا برافتادن هخامنشیان»، ترجمه یعقوب آژند، ایران باستان، تهران: مولی، صص 52-1.
ب. انگلیسی
Barton, G.A, (1929), The Royal Inscriptions of Summer and Akkad, New Haven.
Boissier, R.A, (1919), “Inscription de Naram-Sin”, Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale, Vol. 16, No. 3, pp. 157-164.
Cooper, J.C, (1983), Thecurse of Agade, Baltimore and London.
Clay, Albright, (1916), “Miscllaneous Inscriptions”, Yale Oriental Series, Babylonian Text, Vol. I, No. 13, pp. 17-54.
Demarrais, Elizabeth, (2005), “Organization of Societies”, in Archaeology: The Key Concepts, Colin Renfrew and Paul Bahn (Eds.), Routledge: pp. 143-7.
Edzard, D.O, (1959), ‘Neue Inschriften zur Geschichte von Ur III unter Susuen’, Archiv fur Orientforschung 19, p. 60.
Edzard, D.O, (1973), “Zwei Inschriften am Felsen von Sar-i-Pūl-i-Zohāb: Anubanini 1 und 2,” AfO 24, pp. 79-77.
Ferioli, P., Fiandra, E. & S. Tusa, (1975), “Stamp Seals and Functional Analysis of Their Sealings at Shahr-I Sokhta II-III”, In South Asian archaeology, J. E. Van Lohuizen-De Leeuw (Ed.), Leiden, E. J. Brill, pp. 7-31.
Flannery, K. V, (1995), “Prehistoric Social Evolution”, In Research Frontiers in Anthropology, C. Ember, M. Ember (Eds.), Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey, pp. 1-26.
Frame, G, (1999), “The Inscription of Sargon II at Tang-i Var”, Orientalia (New Series) 68, pp. 31-57.
Frayne, D.R, (1992), The Early Dynastic List of Geographical Names, AOS 74, New Haven.
Fried, Morton H, (1967), The Evolution of Political Society, New York: Random House.
Glassner, Jean-Jacques, (2004), Mesopotamian Chronicles, Atlanta: Societyof Biblical Literature.
Grayson, A.K, (1996), Assyrian Rulers of the Early First Millennium B.C. II, (858-745 B.C), The Royal Inscription of Mesopotamia, Assyrian Period 3, Toronto, London.
Grayson, A.K., and Novotny, J, (2012), The Royal Inscription of Sennacherib, King of Assyria (404-681 BC) Part 1, The Royal Inscriptions of Neo-Assyrian Period, Vol. 3/1, Winona Lake, Indiana, Eisenbrauns.
Hakemi, A. (1997), Shahdad: Archaeological Excavations of a Bronze Age center in Ira, Rome: IsIAO.
Hallo, W.W, (1957), Early Mesopotamianroyal Titles, New Haven.
Henrickson, R, (1987), Godin III and the Chronology of Central Western Iran ca. 2600-1400 B. C. in: Hole, F., (ed.), The Archaeology of Western Iran, Washington DC: Smithsonian Institution Press, pp. 205-227.
Herzfeld, E, (1932), Iran in the Ancient East, Berlin.
Hiebert, F. T. & Lamberg-Karlovsky, C. C, (1992), “Central Asia and the Indo-Iranian Borderlands”, Iran, 30, pp 1-15.
Hilprecht, H. V, (1893), “Old Babylonian Inscriptions”, American Philosophical Society, Vol. 18, No. 1.
Hilprecht, H.V, (1910), Earliest Version of the Deluge Story, Philadelphia: University of Pennsylvania.
Jacobsen, Th, (1939), The Sumerian King List, Chicago: University of Chicago.
Johnson, A. & T. Earl, (2000), The Evolution of Human Societies, Stanford: Stanford University Press.
Klengel, H. (1965), “Lullubum: Ein Beitrag zur Geschichte der altvorderasiatischen Gebirgsvölker”, Mitteilungen des Instituts für Orientforschung 11, pp. 349-71.
Koning, F.W, (1923), Corpus Inscriptionum Elamicarum, I. Die altelamischen Texts, Tafeln., Hanover, No. 1.
Kramer, Samuel N, (1967), Cradle of Civilation, New York: Time.
Lanfranchi, G. B (2003), “The Assyria Expansion in the Zagros and the Local Ruling Elites,” in: G. B. Lanfranchi, M. Roaf & R. Rollinger (ed.), Continuity of Empire (?) Assyria, Media, Persia, Padova, pp. 79-118.
Leichty, E, (2011), The Royal Inscriptions of Esarhaddon, King of Assyria (680-669 BC), the Royal Inscriptions of Neo-Assyrian Period, Vol. 4, Winona Lake, Indiana, Eisenbrauns.
Leick, Gwendolyn, (2003), Babylonians, London: Routledge.
Levine, L. D, (1972), Two Neo-Assyrian Stelae from Iran, Royal Ontario Museum, Art and Archaeology, Occasional Paper XXIII, Toronto: Royal Ontario Museum, Thorn Press.
Lloyd, Seton, (1965), The Art of Ancient Near East, London: Thames and Hudson.
Luckenbill, D.D, (1926-1927), Ancient Records of Assyrian and Babylonia, Vol I & II, Chicago: The University of Chicago Press.
Madjidzadeh, Y, (2011), The Six Seasons of Excavations at KonarSandal: Jiroft, Programme-Final, Accessed August 04, 2011, http://www.arch.cam.ac.uk.
Maisels, Charles, (2010), The Archaeology of Politics and Power: Where, When, and Why the First States Formed, Oxford: Oxbow Books.
Meyer, S, (1896), The Dawn of History, pp. 16 ff., 104 ff.
Myhrman, David, (1910), Sumerian Administrative Documents, Vol. III, Part 1, Philadelphia: University of Pennsylvani pp. 34-39.
Nissen, H.J. (1987), “The Chronology of the Proto- and Early Historic Periods in Mesopotapia”, In Chronologies du Proche Orient, ed. O. Aurenche et al., 607-614, BAR International Series 379 (ii), Oxford.
Olmstead, A. T, (1919), “Kashshites, Assyrians, and the Balance of Power”, AJSL, XXXVI, pp. 110-125.
Owen, D, (2000), “The Royal Gift Seal of Silluš-Dagan, Governor of Simurrum,” in S. Graziani (ed.), Studi sul Vicino Oriente Antico, dedicati alla memoria di Luigi Cagni, Napoli, Istituto Universitario Orientale, 815-846.
Piperno, M & Salvatori, S, (1983), “Recent Results and New Perspectives from the Research at the Graveyard of Shahr-i Sukhta, Sistan, Iran”, Annali. Istituto Orientale di Napoli Roma, 43/2, pp. 173-191.
Parpola, S, (1970), Neo-Assyrian Toponyms, Neukirchen-Vluyn, Alter Orient und Altes Testament 6.
Poebel, Arno, (1909), Babylonian Legal and Business Documents, Pennsylvania: University of Pennsylvania.
Potts, D.T, (1999), The Archaeology of Elam, Formation and Transformation of an Ancient Iranian State, Cambridge University Press.
Radner, Karen, (2003), “An Assyrian View on the Medes”, Continuity of Empire (?): Assyria, Media, Persia, Lanfranchi, G.B and others, (Eds), Padova, pp.37-64.
Rayan William & Pitman, Walter, (1998), Noahʼs Flood: The New Scientific Discoveries About the Event That Changed History, New York: Simon and Schuster.
Reade, J. E. (1995), “Iran in the Neo-Assyrian Period”, In: Liverani, M. (ed.), Neo Assyrian Geography, (Quaderny di Geografia Storica, 5), Roma, pp. 31-42.
Saggs, H.W.F, (1958), The Nimrud Letters, Part IV, The Urartian Frontier, Iraq.no.20
Saggs, H.W, (2000), Babylonians, Berkeley: University of California Press.
Sajjadi, M. M., S, (2003), Excavation at Shahr-I Sokhta, Iran XL: 21.
Sahlins, M, (1963), “Poor man, Rich man, Big man, Chief: Political Types in Polynesia and Melanesia”, Comparative Studies in Society and History, 5 (3): 285-303.
Service, Elman R, (1962), Primitive Social Organization, New York: Random House.
Scheil, V, (1929), “Documents et arguments’, Revue d’ Assyriologie, 26: 1 ff.
Tadmor, Hayim, (1994), The Inscriptions of Tiglath-Pileser III king of Assyria, The Israel Academy of Sciences and Humanities, Jerusalem.
Tosi, M, (1976), “A Topographical and Stratigraphical Periplus of Sahr-e Suxteh”, Proceedings of the IVth Annual Symposium on Archaeological Research in Iran, pp. 130-158.
Vallat, F, (2003), ”Ľ Origine orientale de la Ziggurat”, Dossiers d’Archéologie, Tehran, No. 28.
Waters, M.W, (1997), A Survey of Neo Elamite History, Ann Arbor: UMI.
Winckler, Hugo, (1901), “Himmels und Weltbild der Babylonier als Grundlage der Weltanschauung und Mythologie Aller Volker”, in Der alte Orient, III.
Wright, Henry T, (1980), Problems of Absolute Dating in Protohistoric Mesopotamia, Paleorient 6: 93-97.
Zadok, R, (1994), “Elamites and other Peoples from Iran and the Persian Gulf Region an Early Mesopotamian Sources”, Iran 32, P.P. 31-51.
)