Document Type : Research Paper

Author

Ph.D. Department of Political Sociology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

Abstract

In this research, according to Michel Foucault's methodology to understand the nature and dimensions of the state, we analyze the Seljuk state. In this method, instead of starting with the theories of the state and also putting the state in the center, we have started our work by considering the state as the microphysics of power and then we have placed the state in a technology and field of power. This technology of power was formed from the strategies and tactics specific to its time (not from reductionist theories). The main question of the article is, based on Foucault's view of the state, what power relations and technology were actualized in the Seljuk state? According to the historical and concrete needs of this period, the Seljuk Sultan had to provide the conditions to maintain justice and peace in all Islamic lands and on the other hand, considering that the institution of religion was the link between the sultan, the caliph, the bureaucrats and the people, it should be preserved; Therefore, the Seljuk state became the arena for actualizing the power technology of "security, religion and caliphate". This technology consists of various elements and strategies, such as knowledge/power relations, religion/power relations, Sultan/Caliph relations, and bureaucratic institutions, which this article deals with in its various dimensions.

Keywords

الف) فارسی
اسلامی، روح‌اله و سید هاشم منیری (1398). روبنای شریعت­نامه و زیربنای سیاست‌نامه در نصیحه الملوک غزالی؛ بر اساس متن تحولات سیاسی سلجوقیان. پژوهشنامه علوم سیاسی. شماره 57.
بدیع، برتان و پیر بیرن بوم (1386). جامعه‌شناسی دولت. احمد نقیب زاده (مترجم). تهران: نشر قومس.
بشیریه، حسین (1390). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.
بشیریه، حسین در دریفوس، هیوبرت و پل رابینو .(1379). میشل فوکو: فراسوی ساختگرایی و هرمنیوتیک. حسین بشیریه (مترجم). ‌تهران: نشر نی.
بهرام‌نژاد، محسن و دیگران (1400). مقایسه محتوای آموزشی نظامیه‌ها در عهد سلجوقی با محتوای آموزشی الازهر مصر در عهد فاطمیان. فصلنامه فقه و تاریخ. شماره 2.
رضاییان، علی (1393). شکل‌گیری مقام شیخ‌الشیوخی و کارکردهای آن در عصر سلجوقی. فصلنامه تاریخ اسلام و ایران. شماره 21.
رنترگم، وانسا وان در هرتسیگ، ادموند و سارا استوارت .(1395). سلجوقیان. کاظم فیروزمند (مترجم). تهران: نشر مرکز.
ستارزاده، ملیحه (1384). سلجوقیان. تهران: نشر سمت.
سرافرازی، عباس (1392). تأثیر سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک بر ساختار حکومت سلجوقی. فصلنامه پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام. شماره 13.
شعبانی، امامعلی (1394). فتوا و کارکردهای سیاسی آن در ایران عصر سلجوقی. فصلنامه تاریخ ایران. شماره 17.
صفی، امید (1389). سیاست/ دانش در جهان اسلام: همسویی معرفت و ایدئولوژی در دوره سلجوقی. مجتبی فاضلی (مترجم). تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجنماعی.
غازی اوزگودنلی، عثمان غازی (1393). تاریخ جامع ایران. کاظم موسوی بجنوردی (زیر نظر). تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
فرای، ریچارد (1362). عصر زرین فرهنگ ایران. مسعود رجب نیا (مترجم). تهران: نشر سروش.
فرجی، کریم و دیگران (1394). ماهیت فلسفه در دوره سلجوقی. نشریه خردنامه. شماره 14.
فروزانی، ابوالقاسم (1393). سلجوقیان از آغاز تا فرجام. تهران: نشر سمت.
فوکو، میشل (1378). مراقبت و تنبیه. نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده (مترجم). تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1379). ایران: روح یک جهان بی‌روح. نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده (مترجم). تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1383). اراده به دانستن. نیکو سرخوش و افشین جهان‌دیده (مترجم). تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1389). تولد زیست سیاست. رضا نجف زاده (مترجم). تهران: نشر نی.
فوکو، میشل (1390). تاریخ جنون. فاطمه ولیانی (مترجم). تهران: نشر هرمس.
فوکو، میشل (1399). امنیت، قلمرو، جمعیت. محمدجواد سیدی (مترجم). تهران: نشر چشمه.
فیرحی، داوود (1386). قدرت و دانش و مشروعیت در اسلام. تهران: نشر نی.
لمبتون، آن کاترین (1362). مالک و زارع. منوچهر امیری (مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لمبتون، آن کاترین (1386). تاریخ ایران کمبریج جلد پنجم (از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان). جان اندرو بویل (ویراستار). حسن انوشه (مترجم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
مرسلپور، حسن (1395). «نگرش قبیله‌ای ترکمان سلجوقی و تقابل آن با الگوی ملک­داری ایرانی»، دو فصلنامه تاریخ و فرهنگ، شماره 97، ص 104-87.
مشایخی، عادل (1395). تبارشناسی خاکستری است. تهران: نشر ناهید.
ملکی، لیدا (1397). مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی فرهنگ و تمدن ایران در دوره سلجوقیان (به ‌اهتمام شهرام یوسفی‌فر). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نش، کیت (1388). جامعه شناسی سیاسی معاصر: جهانی شدن، سیاست و قدرت. محمدتقی دلفروز (مترجم). تهران: نشر کویر.
نظام­الملک (۱۳۹۷). سیاست‌نامه. هادی اکبرزاده (به اهتمام). تهران: روزنه.
نظری، علی‌اشرف (1391). سوژه. قدرت و سیاست. تهران: انتشارات آشیان.
وینست، اندرو (1371). نظریه‌های دولت. حسین بشیریه (مترجم). تهران: نشر نی.
هرتسیگ، ادموند و سارا استوارت (1395). سلجوقیان. کاظم فیروزمند (مترجم). تهران: نشر مرکز.
یوسفی، شهرام (1388). علل رکود علوم عقلی در عصر سلجوقیان. فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ تمدن. شماره 173.