Document Type : Research Paper
Authors
1 Assistant Professor, Department of History, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Islamic Revolution, Imam Hussein University, Tehran, Iran
Abstract
After the formation of critical discourses against the current situation in the Qajar period, most of them attacked the authoritarian regime and called for the transition from tyranny to the rule of law. Eventually, the constitution became the main critic's claim, and the constitutional order was issued. However, at the stage of drafting the constitutional amendment, constitutionalism was considered by shariatians to be contrary to sharia and thus faced a major challenge.The Habl-ol- matin, which had been promoting constitutionalism since many years ago, with secular explanations, after the challenge, changed its position and promoted constitutionality based on the idea of separating sharia from the custom.The basic question of the article is that Habl-ol- matin explained the idea on the basis of what basis and purpose?The findings of the research on the basis of the descriptive-explanatory method show that after the constitution was considered to be contrary to sharia, this publication regulates its secular explanation of constitutionalism on the basis of the jurisprudential permission of the Scholars of Najaf on the necessity of the separation of the sharia from the custom at the time of the absent, and as a way of linking the thinking of the modern state and sharia.
Keywords
الف) فارسی
آدمیت، فریدون، (1340)، فکر آزادی و مقدمه نهضت مشروطیت، تهران: سخن.
اصغری، سید محمد، (1392)، آخوند خراسانی در جنبش مشروطیت با سیری در ایضاح الخطاء آیت الله شیخ محمد باقر بهاری، تهران: اطلاعات.
ترکمان، محمد، (1363)، مکتوبات، اعلامیه‌ها، ... و چند گزارش پیرامون نقش شیخ فضل‌الله نوری در مشروطیت، جلد دوم، تهران: موسسه خدمات فرهنگی رسا.
حبل‌المتین ، 28 شعبان 1317، س 7، ش 9.
ــــــــــــ ، 6 رمضان 1317، س 7، ش 10.
ــــــــــــ ، 12 صفر 1318، س 7، ش 29.
ـــــــــــــ ، 21 ربیع الاول 1319، س 8، ش 37.
ـــــــــــــ ، 4 محرم 1320، س 9، ش 25.
ـــــــــــــ ، 26 محرم 1320، س 9، ش 27.
ـــــــــــــ ، 3 صفر 1320، س 9، ش 28.
ـــــــــــــ ، 10 صفر 1320، س 9، ش 29.
ـــــــــــــ ، 12 شوال 1320، س 10، ش 14.
ـــــــــــــ ، 28 محرم 1321، س 10، ش 26.
ـــــــــــــ ، 7 جمادی الثانی 1321، س 10، ش 41.
ـــــــــــــ ، 11 جمادی الاول 1322، س 11، ش 41.
ـــــــــــــ ، 24 ذیقعده 1322، س 12، ش 19.
ـــــــــــــ ، 1 ربیع الثانی 1324، س 13، ش 37.
ـــــــــــــ ، 3 رجب 1324، س 14، ش 4.
ـــــــــــــ ، 26 شعبان 1324، س 14، ش 11.
ـــــــــــــ ، 23 شوال 1324، س 14، ش 18.
ـــــــــــــ ، 21 ذی القعده 1324، س 14، ش 21.
ـــــــــــــ ، 17 صفر 1325، س 14، ش 32.
ـــــــــــــ ، 8 ربیع الاول 1325، س 14، ش 35.
ـــــــــــــ ، 5 جمادی الاول 1325، س 14، ش 42.
ـــــــــــــ ، 19 جمادی الاول 1325، س 14، ش 44.
ـــــــــــــ ، 26 جمادی الاول 1325، س 14، ش 45.
ـــــــــــــ ، 2 رمضان 1326، س 16، ش 11.
ـــــــــــــ ، 7 شوال 1326، س 16، ش 16.
ـــــــــــــ ، 14 شوال 1326، س 16، ش 17.
ـــــــــــــ ، 12 ذیقعده 1326، س 16، ش 21.
ـــــــــــــ ، 19 ذیقعده 1326، س 16، ش 22.
ـــــــــــــ ،24 رجب 1328، س 18، ش 6.
ـــــــــــــ ، 3 ذیحجه 1331، س 21، ش 18.
ـــــــــــــ ، 19 ذیقعده 1342، س 32، ش 1.
ـــــــــــــ ، 25 ذیحجه 1342، س 32، ش 6.
ـــــــــــــ ، 13 ربیع الاول 1343، س 32، ش 15.
ـــــــــــــ ، 22 رمضان 1343، س 33، ش 11.
ـــــــــــــ ، 13 ربیع الاول 1344، س 33، ش 32.
حقدار، علی اصغر، (1383)، مجلس اول و نهادهای مشروطیت: صورت مذاکرات، مصوبات اسناد، خاطرات و تاریخ‌نگاری دوره اول مجلس شورای ملی، تهران: مهرنامک.
خلخالی، عماد العلماء، (1374)، بیان معنی سلطنت مشروطه و فوائدها، ضمیمه در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت)، تهران: کویر.
زرگری نژاد، غلامحسین، (1374)، رسائل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت)، تهران: کویر.
شریف کاشانی، محمد مهدی، (1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، (ج 1)، به کوشش منصوره اتحادیه (نظام مافی) و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
طباطبائی، جواد، (1386)، تأملی درباره ایران، ج 2: نظریه حکومت قانون در ایران، تبریز: ستوده.
طباطبائی، جواد، (1390)، جدال قدیم و جدید: تاریخ اندیشه سیاسی جدید اروپا از نوزایش تا انقلاب فرانسه، تهران: نشر ثالث.
فرجی، مهدی، (1396)، «موضع فکری و عملکرد سیاسی روزنامه حبل‌المتین کلکته در منازعه مشروطه‌خواهی و مشروعه‌طلبی»، مجموعه مقالات چهارمین همایش ملی مشروطیت: رویکردها و جریان‌های فکری- سیاسی در مشروطیت ایران. تبریز: دانشگاه تبریز.
فیرحی، داود، (1391)، فقه و سیاست در ایران معاصر: فقه سیاسی و فقه مشروطه، تهران: نشر نی.
فیرحی، داود، (1393)، دین و دولت در عصر مدرن: دولت اسلامی و تولیدات فکر سیاسی، تهران: رخ داد نو.
فیرحی، داود، (1384)، «مبانی فقهی مشروطه‌خواهی از دیدگاه آخوند خراسانی»، مجموعه مقالات همایش «بررسی مبانی فکری و اجتماعی مشروطیت ایران بزرگداشت آیت الله محمد کاظم خراسانی»، تهران.
قنواتی، سهیلا، (1388)، روزنامه حبل‌المتین و اندیشه مشروطه خواهی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور: تهران.
کاشانی، ملا عبدالرسول، (1374)، انصافیه، ضمیمه در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت)، تهران: کویر.
کدیور، محسن، (1384)، «اندیشۀ سیاسی آخوند خراسانی»، مجموعه مقالات همایش «بررسی مبانی فکری و اجتماعی مشروطیت ایران بزرگداشت آیت الله محمد کاظم خراسانی»، تهران.
کرمانی، ناظم الاسلام، (1391)، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: امیر کبیر.
کسروی، احمد، (1320)، تاریخ مشروطۀ ایران، بخش دوم، تهران: بی نا.
کفایی، عبدالحسین مجید، (1359)، مرگی در نور: زندگانی آخوند خراسانی صاحب کفایه، تهران: زوار.
گروه پژوهشگر، (1388)، مشروطۀ شرعی، مشروعۀ شرطی: بازخوانی نظریات میرزای نائینی و شیخ فضل الله نوری، تهران: طرح فردا.
محبوب، حسین، (1394)، تاریخ تحلیلی احزاب سیاسی ایران، یزد: اندیشمندان یزد.
محلاتی غروی، شیخ اسماعیل، (1374)، اللئالی المربوطه فی وجوب المشروطه، ضمیمه در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت)، تهران: کویر.
محیط مافی، هاشم، (1363)، مقدمات مشروطیت، به کوشش مجید تفرشی و جواد جان فدا، تهران: انتشارات علمی.
منصور بخت، قباد و مهدی فرجی، (1394)، «مفهوم و ارکان مشروطیت در روزنامه حبل‌المتین کلکته»، دو فصلنامه علمی پژوهشی جامعه‌شناسی تاریخی، پاییز و زمستان، دوره 7، ش 3.
میرزا یوسف خان مستشارالدوله، (1363)، یک کلمه، به کوشش صادق سجادی، ضمیمه رسائل قاجاری: رؤیای صادقه- لباس التقوی، به کوشش صادق سجادی و هما رضوانی. تهران: نشر تاریخ ایران.
نجفی اصفهانی، حاج آقا نور الله، (1374)، مکالمات حاجی مقیم و مسافر، ضمیمه در غلامحسین زرگری‌نژاد، رسائل مشروطیت (18 رساله و لایحه درباره مشروطیت)، تهران: کویر.
ب) انگلیسی
Bellemy, Richard, (2007), Political Constitutionalism: A Republican Defense of the Constitutionality of Democracy, New York: Cambridge University Press.
Loughlin, Martin (January 2015), “The Constitutional Imagination”, The Modern Law Review, Vol. 78, No. 1.
Murkens, Jo Eric Khushal, (2009), “The Quest for Constitutionalism in UK Public Law Discourse”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 29, No. 3.
Adamiat, F. (1961). Fekr-e azadi va moghaddameh-ye nehzat-e Mashroutiat [The idea of freedom and the starting point of the Constitutional Revolution] . Tehran: Sokhan.
Asghari, M. (2013). Akhound-e Khorasani dar jonbesh-e Mashroutiat ba seyri dar Izahalkhata-ye Ayatollah Sheikh Mohammad Bagher Bahari. [Akhund Khorasani in the Constitutional movement with a glimpse in Izah al-Khata by Ayatollah Sheikh Mohammad Bagher Bahari] Tehran: Ettelaat.
Torkaman, M. (1984). Maktoubat, elamieh-ha,... va chand gozaresh piramoun-e naghsh-e Sheikh Fazlollah-e Nouri dar Mashroutiat [Letters, announcements, ... and some reports about the role of Sheikh Fazlollah Noori in the Constitution] (Vol. 2). Tehran: Rasa.
(1900, January 1). Habl al-Matin, 7(9).
(1900, January 8). Habl al-Matin, 7(10).
(1900, June 11). Habl al-Matin, 7(29).
(1901, July 8). Habl al-Matin, 8(37).
(1902, April 13). Habl al-Matin, 9(25).
(1902, May 5). Habl al-Matin, 9(27).
(1902, May 12). Habl al-Matin, 9(28).
(1902, May 19). Habl al-Matin, 9(29).
(1903, January 12). Habl al-Matin, 10(14).
(1903, April 26). Habl al-Matin, 10(26).
(1903, August 31). Habl al-Matin, 10(41).
(1904, July 24). Habl al-Matin, 11(41).
(1905, January 30). Habl al-Matin, 12(19).
(1906, May 25). Habl al-Matin, 13(37).
(1906, August 23). Habl al-Matin, 14(4).
(1906, October 15). Habl al-Matin, 14(11).
(1906, December 10). Habl al-Matin, 14(18).
(1907, January 6). Habl al-Matin, 14(21).
(1907, April 1). Habl al-Matin, 14(32).
(1907, April 21). Habl al-Matin, 14(35).
(1907, June 16). Habl al-Matin, 14(42).
(1907, June 30). Habl al-Matin, 14(44).
(1907, July 7). Habl al-Matin, 14(45).
(1908, September 28). Habl al-Matin, 16(11).
(1908, November 2). Habl al-Matin, 16(16).
(1908, November 9). Habl al-Matin, 16(17).
(1908, December 6). Habl al-Matin, 16(21).
(1908, December 13). Habl al-Matin, 16(22).
(1910, August 1). Habl al-Matin, 18(6).
(1913, November 3). Habl al-Matin, 21(18).
(1924, June 22). Habl al-Matin, 32(1).
(1924, July 28). Habl al-Matin, 32(6).
(1924, October 12). Habl al-Matin, 32(15).
(1925, April 16). Habl al-Matin, 33(11).
(1925, October 1). Habl al-Matin, 33(32).
Faraji, M. (2017). Moze'e fekri va amalkard-e siasi-ye rouznameh-ye Habl al-Matin Kalkateh dar monaze'e-ye Mashroutehkhahi va Mashroutehtalabi. [The intellectual position and political performance of Habl al-Matin newpaper in Calcutta in the conflict of constitutionalism and legitimacy], Proceedings of the Fourth National Conference on Constitutionalism: Approaches and political-intellectual maindtreams in Iranian Constitutionalism . Tabriz: Entesharat-e Daneshgah-e Tabriz.
Feirahi, D. (2005). Mabani-ye Mashroutehkhahi az didgah-e Akhund Khorasani [Jurisprudential principles of Constitutionalism from the perspective of Akhund Khorasani]. Proceedings of the conference "Studying the intellectual and social foundations of Iranian Constitutionalism in honor of Ayatollah Mohammad Kazem Khorasani". Tehran.
Feirahi, D. (2012). Feqh va siasat dar Iran-e mo'aser: Feqh-e siasi va feqh-e Mashrouteh [Jurisprudence and politics in contemporary Iran: Political and Constitutional jurisprudence]. Tehran: Nashr-e Ney.
Feirahi, D. (2014). Din va dowlat dat asr-e modern: Dowlat-e Eslami va tolidat-e fekr-e siasi [Religion and government in modern era: Islamic government and political-intellectual productions]. Tehran: Rokhdad-e No.
Ghanavati, S. (2009). Rouznameh-ye Habl al-Matin va andisheh-ye Mashroutehkhahi [Habl al-Matin newspaper and the idea of Constitutionalism. Payam-e Noor University, Tehran.
Haghdar, A. (2004). Majles-e avval va nahadha-ye mashroutiat: sourat-e mozakerat, mosavvabat-e asnad, khaterat va tarikhnegari-ye doreh-ye avval-e majles-e shora-ye melli [The first Assembly and Constitutional Institutions: The form of negotiations, approvals of documents, memoirs and historiography of the first term of the National Assembly. Tehran: Mehrnamag.
Kadivar, M. (2005). Andisheh-ye siasi-ye Akhund Khorasani [The political thought of Akhund Khorasani]. Proceedings of the conference "Studying the intellectual and social foundations of Iranian Constitutionalism in honor of Ayatollah Mohammad Kazem Khorasani". Tehran.
Kafayi, A. (1980). Margi dar noor: Zendegani-ye Akhund Khorasani (Saheb Kafayeh) [Death in the light: The life of Akhund Khorasani (Sahib Kifaya). Tehran: Zavar.
Kashani, M. (1995). Resale Ensafyeh [The treatise of fairness]. In G. Zargarinezhad, Rasa'el-e Mashroutiat: 18 resaleh va layeheh darbareyeh Mashroutiat [Constitutional treatises: 18 treatises and bills on Constitutionalism]. Tehran: Kavir.
Kasravi, A. (1940). Tarikh-e Mashrouteh-ye Iran [History of the Iranian Constitutional Revolution]. Tehran: Bina.
Kermani, N. (2012). Tarikh-e bidari-ye Iranian [The history of Iran awakening]. Tehran: Amirkabir.
Khalkhali, E. (1995). Bayan-e ma'ni-ye saltanat-e Mashrouteh va fava'edha [Expressing the meaning of Constitutional monarchy and its benefits]. In G. Zargarinezhad, Rasa'el-e Mashroutiat: 18 resaleh va layeheh darbareyeh Mashroutiat [Constitutional treatises: 18 treatises and bills on Constitutionalism]. Tehran: Kavir.
Mahallati Gharavi, S. (1995). Al-La'ali al-Marbootah fil vojoubel Mashroutah. In G. Zargarinezhad, Rasa'el-e Mashroutiat: 18 resaleh va layeheh darbareyeh Mashroutiat [Constitutional treatises: 18 treatises and bills on Constitutionalism]. Tehran: Kavir.
Mahboub, H. (2015). Tarikh-e tahlili-ye ahzab-e siasi-ye Iran [Analytical history of Iranian political parties]. Yazd: Andishmandan-e Yazd.
Mansour Bakht, G., & Faraji, M. (2015). Mafhoum va arkan-e Mashroutiat dar rouznameh-ye Habl al-Matin-e Kalkateh [The concept and principles of Constitutionalism in Habl al-matin newpaper in Calcutta]. Journal of Historical Sociology, 7(3), 133-164.
Mohit Mafi, H. (1984). Moghaddamat-e Mashroutiat [Prerequisites for Constitutionalism]. (M. Tafreshi, & J. Janfada, Eds.) Tehran: Elmi.
Mostashar al-Dowleh, M. (1984). Yek Kalameh [One word]. In J. Vaez Esfahani, S. Sajjadi, & H. Rezvani (Eds.), Rasa'el-e Qajari: Roya-ye sadegheh-lebas al-Taghva [Qajar treatises: Honest dream-the clothes of piety. Tehran: Tarikh-e Iran.
Najafi Esfahani, N. (1995). Resaleh-ye mokalemat-e moghim va mosafer [The dialog between the settler and the traveler]. In G. Zargarinezhad, Rasa'el-e Mashroutiat (18 resaleh va layeheh darbareh-ye Mashroutiat) [Constitutional Treatises (18 Treatises and Bills on Constitutionalism)]. Tehran: Kavir.
Gorouh-e Pazhouheshgaran. (2009). Mashrouteh-ye Shar'i, Mashrouteh-ye sharti: Bazkhani-ye nazariat-e Mirza-ye Naini va Sheikh Fazlollah Noori [Constitutional condition, conditional legitimacy: Re-reading the theories of Mirza Naini and Sheikh Fazlollah Noori]. Tehran: Tarh-e Farda.
Sharif Kashani, M. (1983). Vagheate ettefaghiye dar roozegar [The happened incidents in the times] (Vol. 1). (M. Etehadiye, & S. Sadvandiyan, Eds.) Tehran: Tarikh-e Iran.
Tabataba'i, J. (2007). Ta'ammoli darbareh-ye Iran: Nazarieh-ye hokoumat-e qanoun dar Iran [A reflection on the history of Iran: The Rule of Law theory in Iran (Vol. 2). Tabriz: Soroudeh.
Tabataba'i, J. (2011). Jedal-e ghadim va jadid: Tarikh-e andisheh-ye siasi-ye jadid-e Oroupa az nozayesh ta enghelab-e France [The old and new controversy: The history of new European political thought from Renaissance to the French Revolution]. Tehran: Sales.
Zargarinezhad , G. (1995). Rasa'el-e Mashroutiat (18 resaleh va layeheh darbareh-ye Mashroutiat) [Constitutional Treatises (18 Treatises and Bills on Constitutionalism)]. Tehran: Kavir.
)