فراترکیب آراء پژوهشگران ایرانی دربارۀ کوچک سازی دولت در ایران

حداد, غلامرضا; آل علی, علی

doi:10.22054/tssq.2025.70381.1339

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار اقتصاد سیاسی و سیاستگذاری عمومی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

² کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

https://doi.org/10.22054/tssq.2025.70381.1339

چکیده

کوچک‌سازی دولت به عنوان راه حلی برای کاهش ناکارآمدی اقتصادی دولت از دهه 80 میلادی مد نظر پژوهشگران قرار گرفته است. از آنجایی که دامنه نظرات و پژوهش‌های صورت گرفته درباره کوچک‌سازی دولت افزایش چشمگیری داشته، مطالعه نظام‌مند این ادبیات با دشواری هایی همراه شده است. همین امر استفاده از روش فراترکیب برای مطالعه دقیق، دسته‌بندی و ارائه سنتزی جدید از چنین مطالعاتی را ضروری می‌سازد. هدف اصلی مقاله کنونی ارزیابی آراء پژوهشگران ایرانی در خصوص اهداف، راهکارها و موانع کوچک‌سازی دولت در ایران و طبقه‌بندی نظام‌مند آنها با استفاده از روش فراترکیب به منظور ارائه سنتزی جدید از مطالعات قبلی است. فراترکیب انجام شده در این مطالعه از 33 اثر پژوهشی بهره برده است. این تعداد اثر پژوهشی بر اساس شاخص‌های اعتبار علمی آثار، اعتبار ناشر، سابقه علمی و پژوهشی نگارنده و میزان ارجاع دهی به آثار از میان بالغ بر 100 پژوهش منتشر شده مورد گزینش قرار گرفت. نتایج این فراترکیب نشان می‌دهد از نظر پژوهشگران ایرانی اهداف کوچک‌سازی دولت در ایران شامل کاهش اندازه دولت و فعالیت‌های اقتصادی آن، افزایش کارآیی و افزایش رقابت در حوزه اقتصاد است. درباره راهکارهای کوچک‌سازی نیز خصوصی‌سازی، مدیریت دولتی نوین و حکمرانی خوب مورد نظر پژوهشگران ایرانی قرار دارد. موانع کوچک‌سازی دولت نیز از نظر پژوهشگران ایرانی شامل رانتیریسم، فرهنگ سیاسی ایرانیان، فقدان پیش‌نیازهای لازم برای اجرای سیاست کوچک‌سازی دولت و بروز تضاد طبقاتی در پی اجرای سیاست کوچک‌سازی دولت است. در نهایت نیز سنتز مقاله با بررسی الگوی مشارکت بخش عمومی- خصوصی (PPP) به عنوان راهکاری جدید برای کوچک‌سازی دولت و به مثابه جایگزین راهکارهای قدیمی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

دولت

عنوان مقاله [English]

Meta-synthesis of Iranian Research about the Downsizing of the Government in Iran

نویسندگان [English]

Gholamreza Hadad ¹
Ali Aleali ²

¹ Assistant Professor, Department of Political Economy and Public Policy, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran .

² M.A, Department of Political Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Introduction
There are different views in different schools of political economy about size of the government and its effects on efficiency of policies and on productivity in markets. Government downsizing as a way to increasing economic efficiency, effectiveness of public management and participation of the private sector has been considered by some researchers and politicians since the 80s. The most important problem in the approach of government downsizing is the ineffectiveness of the government's intervention in the economy. so, government intervention in markets by creating monopoly for state companies and actors reduces the level of competition and innovation among private enterprises. The necessity of government downsizing was demonstrated by the economic recession in the 70s and the debt crisis among developing countries. In order to organize their economy, these countries started to receive help from the World Bank and the International Monetary Fund and put the policies of reducing state ownership on the agenda. So, the root of problems was assessed in the large presence of the government in this field.
The downsizing of the government in Iran has also brought a diverse range of researchers' opinions. Iranian researchers have used different methods to organize their research when faced with the concept of government downsizing in Iran. This has caused a wide range of researches with different approach, methodology, sampling, data combination and different results. The aforementioned diversity in practice makes it difficult to have a precise and systematic knowledge of different opinions about government downsizing in order to use them in new researches or their application to the (practical) policy field. This necessitates the use of new research methods for the systematic classification of previous research and providing a new synthesis. Meta-synthesis is one of the appropriate methods to achieve this goal. In the meta-synthesis method, by systematically studying and reviewing the researches related to a topic, the researcher provides a detailed perspective of the researches in question and provides a new synthesis of them. According to these points, this article is trying to use the Meta-synthesis method in the field of studies related to the downsizing of the government in Iran.
The main goal of this article is to evaluate the opinions of Iranian researchers regarding government downsizing solutions in Iran and their systematic classification using the meta-synthesis method in order to provide a new synthesis of previous studies. In this way, the main question is as follows; What is the synthesis of opinions of Iranian researchers regarding the goals, solutions and obstacles in the process of government downsizing in Iran?
Materials and Methods
In this article, the opinions of Iranian researchers regarding the goals, solutions, and obstacles of government downsizing in Iran have been evaluated and a systematic classification of them has been made using the meta-synthesis method in order to provide a new synthesis of previous studies. The meta-synthesis carried out in this study consisted of 33 studies. This number of researches has been selected from more than 100 researches based on the indicators of the scientific validity, the validity of the publisher, the scientific and research history of the author and the citations to it.
Results and Discussion
The results of this synthesis show that according to Iranian researchers, the goals of government downsizing in Iran include reducing government economic activities, increasing efficiency and competition in market. Regarding downsizing solutions, privatization, modern public management, and good governance are also considered by Iranian researchers. According to Iranian researchers, the obstacles of government downsizing include rentierism, Iranian political culture, the lack of prerequisites for the implementation of the government downsizing policy, and the emergence of class conflict following the implementation of the government downsizing policy. Finally, the synthesis of the article was presented by examining the public-private partnership model (PPP) as a new solution for government downsizing and as an alternative to the Previous solutions.
Conclusion
Using the experience and knowledge of the private sector in Iran's economy, whether in the form of downsizing or in general, according to the special conditions of access to natural rent, has a different situation compared to the experience of the early models of the process of government downsizing, that is, England and the United States. The synthesis made in this article suggests the use of the public-private partnership model. In this way, a balance is created between the use of knowledge, expertise and, more precisely, the market-based performance of the private sector with the responsibility and accountability of the government institutions. The result is that both the possibility of reducing the economic burden of the government institutions and the natural rent belonging to all members of the society in the form of public property will not be converted into private property.

کلیدواژه‌ها [English]

Downsizing of the government
Meta-synthesis
Privatization
Rentierism
Public-private partnership

مراجع

احمدی، حمید و ستاری، سجاد. (1392). اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی خصوصی‌سازی در ایران: رویکردهای موجود، رهیافت‌های جدید. فصلنامه سیاست. دوره 43. شماره 2. صفحات 49-68.

آذر، عادل.، لشگری، زهرا.، و امرایی، حافظ. (1390). عملکرد، چالش‌ها و راهکارهای خصوصی‌سازی در ایران. فصلنامه علوم اقتصادی. سال پنجم. شماره 16. صفحات 9-25

الوانی، سید مهدی و مبصر، داریوش. (1392). بررسی آثار راهبردهای مدیریت دولتی نوین بر سازمان های دولتی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی. سال سوم. شماره 12. صفحات 23-48.

الوانی، سید مهدی. (1384). تنگناهای مدیریت دولتی نوین. پیک نور. دوره سوم. شماره سوم. صفحات 3 تا 11.

بهکیش، محمد مهدی (1395). اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن. نشر نی.

حبیب نژاد، سید احمد و سلمانی سیبنی، مرضیه. (1399). نسبت سنجی نظریه دولت رفاه و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در حوزه فقرزدایی. فصلنامه علمی پژوهش‌های نوین حقوق اداری، سال دوم، شماره پنجم.

حشمت‌زاده، محمدباقر.، حاجی یوسفی، امیرمحمد.، و طالبی، محمدعلی. (1396). بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران. جستارهای سیاسی معاصر. سال هشتک. شماره اول. صفحات 1-24.

دانایی فرد، حسن و الوانی، سید مهدی. (1385). استراتژی تحول در بخش دولتی ایران. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد. سال سیزدهم. دوره جدید، شماره 17. صفحات 97-120.

دانایی فرد، حسن و عباسی، طیبه. (1387). اصلاحات اداری در ایران: تحلیلی بر کوچک سازی دولت. دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد. سال پانزدهم. شماره 29. صفحات 102-121.

رزاقی، ابراهیم. (1376). اثر خصوصی سازی بر امنیت و ثبات اجتماعی ایران. نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی. فروردین و اردیبهشت 1376. شماره 115 و 116.

رنانی، محسن (1384). بازار یا نابازار؛ بررسی موانع نهادی کارآیی نظام اقتصادی بازار در اقتصاد ایران. انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.

رئیس دانا، فریبرز. (1386). رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی؛ بازار یا برنامه؟. فصلنامه پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم. شماره 24. صفحات 31-53.

شریف زاده، فتاح و قلی پور، رحمت اله. (1382). حکمرانی خوب و نقش دولت. فرهنگ مدیریت. سال اول. شماره چهارم. صفحه 93-109.

صف‌شکن، محدثه و مومنی، فرشاد. (1395). دور باطل رکود تورمی از منظر اجرای سیاست‌های تعدیل اقتصادی. فصلنامه مجلس و راهبرد. سال 23. شماره 87. پایینز 1395. صفحات 263-294.

طبیبی، محمدرضا و دادفر، محمد شتا. (1390). استراتژی کوچک سازی به عنوان نوعی رویکرد غالب در بخش دولتی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه راهبری یاس. شماره 26. صفحات 149-175.

طیب نیا، علی و محمدی، حسین. (1383). مقایسه کارایی سرمایه گذاری در بخش های خصوصی و دولتی در ایران رویکردی برای خصوصی سازی. فصلنامه برنامه و بودجه. شماره 4. صفحات 3-36.

عباسی، بیژن و اکبری، مینا. (1395). نقش نهادهای عمومی غیر دولتی در خصوصی‌سازی ایران و آثار آن. فصلنامه عملی و پژوهشی برنامه و بودجه. سال 21. شماره 3. صفحات 33-48.

عظیمی، آرین. پورعزت، علی اصغر. راغفر، حسین و منوریان، عباس. (1398). شکست در درس‌آموزی از خط مشی؛ روایت نقادانه تجربه خصوصی‌سازی در ایران. فصلنامه علمی بهبود مدیریت. دوره 13. شماره 3. پاییز 1398. صفحات 81-106.

عظیمی، حسین (1391). اقتصاد ایران؛ توسعه، برنامه‌ریزی، سیاست و فرهنگ. نشر نی.

عیوضی، محمد رحیم.، مرزبان، نازنین. و صالحی، معصومه. (1396). از بررسی حکمرانی خوب تا الگوی حکمرانی پایدار. فصلنامه راهبرد. سال 26. شماره 85. صفحات 55-85.

غنی‌نژاد، موسی (1395). اقتصاد و دولت در ایران. نشر اتاق بازرگانی.

____ (1394). آزادسازی و عملکرد اقتصادی. نشر دنیای اقتصاد.

قنبری، علی و سپانلو، هاشم. (1387). موانع و مشکلات اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 و وظایف نهادهای نظارتی. راهبری یاس. شماره 14. صفحات 61-88.

کردبچه، حمید و قائمی دیزجی، آمنه. (1394). شبه- خصوصی‌سازی در ایران. همایش ملی حاکمیت شرکتی. دوره دوم. صفحات 1-30.

کشاورز حداد، غلامرضا و نجاتی محرمی، زهرا. (1385). آزادسازی تجاری و نابرابری دستمزدها در ایرانِ سال‌های 1380-1382. مجله تحقیقات اثتصادی. شماره 76. صفحات 189-218.

کمیجانی، اکبر و احمدوند، محمد رحیم. (1378). ارزیابی اثرات کلان سیاست خصوصی سازی بر وضعیت مالی دولت و شرکت های دولتی ایران. فصلنامه آینده پژوهی مدیریت. دوره 11. شماره 4. صفحات 17-41.

کمیجانی، اکبر و نظری، روح الله. (1388). تاثیر اندازه دولت بر رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی. سال نهم. شماره سوم. صفحات 1-28.

مالجو، محمد. (1381). اعتراض جامعه مدنی به مثابه بدیلی برای سیاست خصوصی‌سازی در ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی. دوره 2. شماره 6. صفحات 13-27.

مالجو، محمد. (1384). کوچک‌سازی دولت در اقتصاد ایران: منطق حقیقت یا خطابه قدت؟. فصلنامه فرهنگی و اجتماعی گفتگوی بهمن، شماره 45. صفحات 25-48.

منوریان، عباس. (1380). خصوصی‌سازی؛ رویکرد تطبیقی. فرایند مدیریت و توسعه. شماره 53 و 54. صفحات 47-64.

مولر، جری (1395). ذهن و بازار: جایگاه سرمایه‌داری در تفکر اروپای مدرن. ترجمه مهدی نصراله‌زاده. نشر بیدگل.

مومنی، فرشاد (1399). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری. نشر نقش و نگار.

مومنی، فرشاد و حاجی نوروزی، شیما. (1396). اقتصاد سیاسی خصوصی‌سازی همراه با فساد. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی. سال هفدهم. شماره 67. صفحات 221-252.

نیلی، مسعود (1394). اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟. انتشارات دنیای اقتصاد.

____ (1391). دولت و رشد اقتصادی در ایران. نشر نی.

References

Danai Fard, Hassan and Abbasi, Tayyaba. (1387). Administrative reforms in Iran: An analysis of government downsizing. Bimonthly scientific-research journal of Shahid University. 15th year No. 29. Pages 102-121. [In Persian]

Eltejaei, E. (2015). Oil, government’s budget and economic growth in Iran. International Journal of Economic Policy in Emerging Economies, 8(3), 213. https://doi.org/10.1504/ijepee.2015.072337.

Eshelman, K. (2020, June 29). The Dead End of Small Government. Niskanen Center. Retrieved 2022, from https://www.niskanencenter.org/the-dead-end-of-small-government/.

Esposito, J., & Ramazani, R. (2001). Iran at the Crossroads. Palgrave Macmillan.

Farquharson, E., de Mästle, T. C., Yescombe, E. R., & Encinas, J. (2011). How to Engage with the Private Sector in Public-Private Partnerships in Emerging Markets (Illustrated ed.). World Bank Publications.

Finfgeld-Connett, D. (2010, February). Generalizability and transferability of meta-synthesis research findings. Journal of Advanced Nursing, 66(2), 246–254. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2009.05250.x.

Finfgeld-Connett, D. (2018). A Guide to Qualitative Meta-synthesis. Taylor & Francis.

Flecker, J. (2009). Privatization of Public Services and the Impact on Quality, Employment and Productivity (PIQUE). PIQUE.

Furner, M. O. (1996). Antistatism and Government Downsizing: An Historical Perspective. The Future of the Public Sector, 9, 1–4. http://webarchive.urban.org/publications/307050.html.

Garth-James, K. (2016). The SAGE Encyclopedia of Economics and Society (1st ed.). SAGE Publications, Inc.

Glade, W. (1989). Privatization in rent-seeking societies. World Development, 17(5), 673–682. https://doi.org/10.1016/0305-750x(89)90067-3.

Goodman, J. B., & Loveman, G. W. (1991). Does Privatization Serve the Public Interest? Harvard Business Review. https://hbr.org/1991/11/does-privatization-serve-the-public-interest.

Grindheim, J. E., & Selle, P. (1990). The role of voluntary social welfare organizations in Norway: a democratic Alternative to a bureaucratic welfare state? Voluntas, 1(1), 62–76. https://doi.org/10.1007/bf01398492

Halton, C. (2021, July 31). Downsizing Definition. Investopedia. Retrieved August 4, 2021, from https://www.investopedia.com/terms/d/downsize.asp

Jones, V. D. (1998). Downsizing the Federal Government: Management of Public Sector Workforce Reductions: Management of Public Sector Workforce Reductions (Bureaucracies, Public Administration, & Public Policy) (1st ed.). Routledge.

Kim, Y. (2017). Can alternative service delivery save cities after the Great Recession? Barriers to privatization and cooperation. Local Government Studies, 44(1), 44–63. https://doi.org/10.1080/03003930.2017.1395740

Klein, P. A. (1997). Downsizing Government: Size and Institutionalist Principles. Journal of Economic Issues, 31(2), 595–604. https://doi.org/10.1080/00213624.1997.11505951

Link, A. N. (2006). Public/Private Partnerships: Innovation Strategies and Policy Alternatives (2006th ed.). Springer.

Liou, K. T., & Wang, X. (2019). Managerial Value, Financial Condition, and Downsizing Reform: A Study of U.S. City Governments. Public Personnel Management, 48(4), 471–492. https://doi.org/10.1177/0091026019826144

Losman, D. L. (2010). The Rentier State And National Oil Companies: An Economic And Political Perspective. The Middle East Journal, 64(3), 427–445. https://doi.org/10.3751/64.3.15

Luban, D. (2019). What Is Spontaneous Order? American Political Science Review, 114(1), 1–13. https://doi.org/10.1017/s0003055419000625

Meissner, D., Sarpong, D., & Vonortas, N. S. (2018). Introduction to the Special Issue on “Innovation in State Owned Enterprises: Implications for Technology Management and Industrial Development.” Industry and Innovation, 26(2), 121–126. https://doi.org/10.1080/13662716.2019.1551838

Miniaoui, H. (2020). Economic Development in the Gulf Cooperation Council Countries: From Rentier States to Diversified Economies (Gulf Studies, 1) (1st ed. 2020 ed.). Springer.

Mouraviev, N., & Kakabadse, N. K. (2016). Public–Private Partnerships: Policy and Governance Challenges Facing Kazakhstan and Russia (1st ed. 2017 ed.). Palgrave Macmillan.

Rama, M. (1999). Public Sector Downsizing: An Introduction. The World Bank Economic Review, 13(1), 1–22. https://doi.org/10.1093/wber/13.1.1.

Ray, P., & Maheshwari, S. K. (2017). The Essence of Downsizing: A Review of Literature. Indian Journal of Industrial Relations, 53(2), 290–301. https://www.researchgate.net/publication/320244484_The_Essence_of_Downsizing_A_Review_of_Literature

Sandelowski, M., & Barroso, J. (2006). Handbook for Synthesizing Qualitative Research. Springer Publishing Company.

Shambayati, H. (1994). The Rentier State, Interest Groups, and the Paradox of Autonomy: State and Business in Turkey and Iran. Comparative Politics, 26(3), 307. https://doi.org/10.2307/422114

Solheim-Kile, E., Lædre, O., Lohne, J., & Husefest Meland, Ø. (2014). Characteristics of Public-Private Partnerships in Norway. 22nd Annual Conference of the International Group for Lean Construction, 233–244. https://www.researchgate.net/publication/267211482_CHARACTERISTICS_OF_PUBLIC-PRIVATE_PARTNERSHIPS_IN_NORWAY

Spindler, Z. A. (1990). A rent-seeking perspective on privatization. North American Review of Economics and Finance, 1(1), 87–103. https://doi.org/10.1016/1042-752x(90)90007-3

Vecchi, V., Casalini, F., Cusumano, N., & Leone, V. M. (2021). Public Private Partnerships: Principles for Sustainable Contracts (1st ed. 2021 ed.). Palgrave Macmillan.

White, M. (2010). Accepting the Invisible Hand: Market-Based Approaches to Social-Economic Problems (Perspectives from Social Economics) (2010th ed.). Palgrave Macmillan.

World Bank. (2017). Public-Private Partnerships: Reference Guide Version 3 (3rd ed.). World Bank.

World Bank. (2019). Inflation, consumer prices (annual %) - United Kingdom, United States | Data. https://data.worldbank.org/indicator/FP.CPI.TOTL.ZG?end=2019&locations=GB-US&start=1960&view=chart

World Bank. (2022). About Public-Private Partnerships. https://ppp.worldbank.org/public-private-partnership/about-public-private-partnerships

World Bank. (2022). General government final consumption expenditure (% of GDP) - United States | Data. Worldbank.Org. Retrieved 2022, from https://data.worldbank.org/indicator/NE.CON.GOVT.ZS?locations=US

Biersteker, T. J. (1990). Reducing the Role of the State in the Economy: A Conceptual Exploration of IMF and World Bank Prescriptions. International Studies Quarterly, 34(4), 477. https://doi.org/10.2307/2600608