TY - JOUR ID - 4758 TI - دولت مدرن و خودکامگی (بررسی موردی دولت رضاشاه) JO - دولت پژوهی JA - TSSQ LA - fa SN - 2476-2806 AU - رحمانی زاده دهکردی, حمید رضا AU - زنجانی, محمد مهدی AD - استادیار دانشگاه علامه طباطبایی AD - دانشجوی دکترای جامعه شناسی سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب Y1 - 2016 PY - 2016 VL - 2 IS - 6 SP - 175 EP - 212 KW - خودکامگی KW - دولت مدرن KW - رضا شاه KW - تحدید قدرت KW - موانع ساختاری و تاریخی DO - 10.22054/tssq.2016.4758 N2 - یکی از ویژگی ‌های حکومت ها و دولت‌های ایران خودکامگی و یکه‌تازی است. نظریه‌هایی بسیاری در باره‌ی تبیین این مطلب مطرح شده است. از نگرش‌های ساختاری ( نظیر نگرش‌های مارکسیستی) گرفته تا نگرش هائی که به وجه تاریخی و کنشگر/کنشگران (نظیر نظریه پاتریمونیالیستی یا نظریه سلطانیسم) تلاش کرده‌اند که علل برآمدن این شیوهی حکومتی را بیان کنند با این همه اغلب از یک نکته غفلت می‌شود و آن این است که ساختارهائی که موجد خودکامگی و استبداد هستند، قادرند که بر این شیوه حد زنند. این ساختارها به همان سان که مانع پیش‌برد اهداف دموکراتیک می‌شوند، محدودکننده‌ی خودکامگی و استبداد هم هستند. فرمان ‌های پادشاهان معمولاً از همان آغاز، در گیرودار بوروکراسی یا محیط اجتماعی گیر می‌کنند و کم‌رنگ می‌شوند. هدف این مقاله نشان دادن شواهد در این زمینه برای دولت مدرن ـ دولت رضاشاه ـ است. اهمیت نظری اثبات این نکته از این جاست که فرض متعارف استبداد مطلق این دولت را به چالش می‌کشد. ما با ارائه‌ی شواهد متعددی نشان داده‌ایم که چگونه طوفان خودرائی و استبداد در مقابل موانع ساختاری و تاریخی انرژی خود را از دست می‌دهد. ظرفیت و توان قدرت سلطه، سازوکارهای بوروکراتیک، محدوده‌ی وسیع جغرافیائی، نیروهای اجتماعی (نهاد دین، نهاد بازار، اقوام و ایلات، روشنفکران و نخبگان) و نیروهای خارجی از پارامترهایی است که بر این قدرت یکه‌تاز و استبدادی حد زده‌اند.   UR - https://tssq.atu.ac.ir/article_4758.html L1 - https://tssq.atu.ac.ir/article_4758_03ff685b6415eac61da217e94b7ff9fe.pdf ER -