%0 Journal Article %T دولت، نفت و شکنندگی دیوانسالاری در ایران (1340-1357) %J دولت پژوهی %I دانشگاه علامه طباطبائی %Z 2476-2806 %A میرعباسی, فاطمه %A ساعی, احمد %D 2021 %\ 10/23/2021 %V 7 %N 27 %P 189-221 %! دولت، نفت و شکنندگی دیوانسالاری در ایران (1340-1357) %K دیوانسالاری شکننده %K سلطانیسم %K دولت رانتیر %K فساد اداری %K بحران مشروعیت %K انقلاب %R 10.22054/tssq.2021.38298.611 %X مقاله درصدد فهم ماهیت و علل شکنندگی دیوانسالاری در ایران از منظر اقتصاد سیاسی است. نویسندگان با این پیش‌فرض که «بحران دیوانسالاری در درجه نخست بازتاب ماهیت دولت و ساختار انباشت سرمایه آن است»؛ استدلال نموده­اند که ماهیت دوگانه «سلطانیستی/ رانتی» دولت در عصر پهلوی دوم بدریج باعث «اعوجاج ساختی/ نقشی بوروکراسی»، «افول کیفیت نخبگان بوروکرتیک»، «زوال استقلال نسبی بوروکرات‌ها از سیاست»، «سیطره روح و اخلاق پریبندالیستی»، «رشد بورژوازی بوروکراتیک» و در نهایت، پیدایش نوعی «دیوانسالاری شکننده» در جامعه ایران گردید که به مثابه حایلی بین سلطان (به تعبیر وبری) و جامعه عمل می‌کرد. این موقعیت حائل‌شدگی دیوانسالاری، بیش از پیش بحران مشروعیت نخبگان قدرت پهلوی را تشدید نمود چراکه دیوانسالاری نه تنها روح نوسازانه خود را از دست داد بلکه در ادامه به مانعی در برابر نوسازی تبدیل شد. برآیند نهایی این وضعیت، ناتوانی دیوانسالاری در ایفای نقش وساطت و ایجاد سازش و تعادلی بین منافع دولت و طبقات اجتماعی از یکسو و عمل نمودن آن به مثابۀ یکی از عوامل تضاد دولت و ملت، تاخیر توسعه سیاسی در جامعه و تسهیل انقلاب از سوی دیگر بود. %U https://tssq.atu.ac.ir/article_13575_4f3e33963c7c7b0df370ef45dfc50c5e.pdf