نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار تاریخ سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
آراء خواجه نظام‌الملک، همواره مورد توجه صاحب‌نظران حوزة اندیشه سیاسی بوده، به‌ویژه آن بخش از نظرهای او که به تنظیم مناسبات حکومت با مردم پرداخته و تأثیر به‌سزایی در شکل‌گیری نظریه‌‌های اندیشمندان پس از وی داشته است. پرسش این است که خواجه مناسبات حاکم با مردم را در چه سطوحی و حول چه محوری صورت‌بندی کرده است. در پاسخ، این فرض طرح شده که مؤلف سیرالملوک با رویکرد «عدالت»محورانه، مناسبات «حاکم» با «مردم» را و در نسبت با «خداوند»؛ به‌عنوان پارادایم غالب الگوی کیهان‌شناسی جهان سنت در سه سطح صورت‌بندی کرده است: سطح نخست؛ الهی ـ انتخابِ تقدیرگرایانه؛ دوم، مسئولیت دنیوی ـ عمل‌گرایانه؛ سوم، اخروی ـ محاسبه‌گرایانه. پژوهش، با شیوۀ تبیین تاریخی و رویکرد تفسیرگرایانۀ متن، ویژگی‌ها و مختصات سطوح سه‌گانه را بررسی کرده است و مهم‌ترین چالش وارد بر آرای نظام‌الملک را تأکید صرف مؤلف، بر «توزیع عدالت» و نه «توزیع قدرت» دانسته، هم‌چنین به خلاء تئوریک مبانی نظری «قدرت» در این اثر اشاره دارد که با توجه به اقتضائات زمانه و قدرت استیلایی سلطان قابل توجیه است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analytical Review of the Government-People Relationships Based on the Theory of “Power and Justice” from the Perspective of Khadjeh Nizam al-Mulk
نویسنده [English]
- nayere dalir
Assistant Professor, Department of Political History, Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iiran
چکیده [English]
The views of Khadjeh Nezam al-Mulk have always been significant among the intellectual experts of political schools of thought, particularly the views in relation to organizing governmental relationship with people, all of which considerably affected the formation of the beliefs of future scholars.
The question is how and at which level Khadje Nezam al-Mulk has categorized these mutual relations of the governors and people? In response, this theory has been brought forward by the author of Seyr al-Muluk, using the “justice seeking” approach in three different levels explaining the relations of the governor and people. This categorization has taken into consideration their encounter with the Almighty God as the paradigm of Islamic ideology.
First categorization is “choosing based on destiny decided by God” or “taghdiraat” in Arabic. The 2nd one is pragmatism, which relates to worldly responsibilities, and finally the 3rd categorization is accountability approach in regard to hereafter.
In this research, through using the methods of “historical explanations” and the “textual interpretation” approaches, there will be a systematic review of the characteristics of each level of the categorization. The biggest challenge to all the levels will be the deep reliance of Khadjeh Nizam al-Mulk on the theory of “distribution of justice”, disregarding the theoretical lacuna of “power” on his writings most of which can be justified by the concepts of “requirements of the time” and the “authoritative power” of kings/governors.
کلیدواژه‌ها [English]
- Khadjeh Nizam al-Mulk
- Governor
- Government
- People
- justice
- Oppression
- Power
)