نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی رشت

چکیده

خاورمیانه و به­ویژه جهان عرب از سال 2011 میلادی با دگرگونی و تحولات بسیاری مواجه شده است. این دگرگونی که از آن به «بهار عرب» و یا «بیداری اسلامی» تعبیر می‌شد، به جای ساخت دولتی نوین بر پایه­ی‌ یک نظم منطقه‌ای، با ورود متغیرها و عوامل متعددی چون گروه‌های تروریستی-تکفیری، پویش قومی کردها، پویش ترکیه در صحنه­ی بازی خاورمیانه، تلاش عربستان برای تغییر توازن قوا، دکترین اوباما و رقابت‌های منطقه‌ای، با موج نوینی از بحران و بی‌ثباتی مواجه شده که در نوع خود بی‌سابقه می‌نماید. مسیر حوادث نشان می‌دهد که خاورمیانه پس از این اتفاقات، از آشفتگی زیادی در سطوح مختلف (داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی) رنج برده و بخش زیادی از این آشفتگی نیز به مسأله دولت و بحران دولت ملی مربوط می‌شود. بر این اساس، این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به دنبال تبیین تئوریک چرایی این آشفتگی و بی‌ثباتی در خاورمیانه پس از تحولات 2011 میلادی بر آمده است. در این زمینه، با استفاده از رویکرد «مجموعه­ی امنیتی منطقه‌ای» و سطوح تحلیل (داخلی، منطقه‌ای و خارجی) مورد توجه این رویکرد، سعی دارد به صورت نظام­مند آشفتگی دولت‌ها، پویش‌های منطقه‌ای، الگوهای دوستی و دشمنی، رقابت‌ها و ساختار قدرت در منطقه را تبیین و تحلیل نماید.                              

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Middle East Trasformations After 2011; The Crisis of the National State and Regional Order

نویسنده [English]

  • Majid Rouhi Dehboneh

Assistant Professor, Department of International Relations, Islamic Azad University, Rasht Branch

چکیده [English]

Middle East, especially the Arab world since 2011 has been a great deal of transformation. The changes that the "Arab Spring" or "Islamic Awakening" is mentioned rather than to build new state to build the foundations of a regional order, lead by the arrival of variables and factors such as entry Takfiri- Terrorist groups, dynamics ethnic Kurds, Turkey's quest game in the Middle East, Saudi efforts to change the balance of power, the Obama doctrine and global and regional challenges faced by the recent wave of crisis and instability that is unprecedented in its kind Course of events shows that the Middle East after the Islamic Awakening of the confusion among the various levels (local, regional and international) suffers. That much of this confusion is the question of the state and national state crisis. Accordingly, this article seeks to theoretical explanation of why this confusion and instability in the Middle East after the changes in 2011. In this context using the approach of "regional security complex" and application analysis levels (local, regional and international) attention has systematically tried this approach turmoil, governments, regional dynamics, patterns of friendship and enmity, conflicts and power structure in the region explain and analyze                                                                  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aslamic Awaking
  • Regional Security Complex
  • Crisis of the National State
  • Regional Structure Power
اسکوبار، پیه(1394)، «خلافت داعش در حال تجزیه عراق و سوریه است؛ تجزیه «سوریاق»، ترجمه علی عطاران، به نقل از راشا تودی، تارنمای دیپلماسی ایرانی، 31 خرداد؛ قابل دسترسی در
بوزان، باری (1381) «خاورمیانه ساختاری همواره کشمکش زا» ترجمه احمد صادقی، فصلنامه سیاست خارجی، سال 16، شماره 3، پاییز.
بوزان، باری و اولی ویور (1388) مناطق و قدرت‌ها، ترجمه رحمان قهرمان‌پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی،چاپ اول.
بوزان، باری(1389(الف)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ دوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
بوزان، باری، 1389(ب)،ایالات متحده و سیاست‌های جهانی در قرن بیست و یکم، ترجمه عبدالمجید حیدری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
باری بوزان، اولی ویور و پاپ دو ویلد(1392) چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
جوانپور، عزیز و میرقاسم بنی‌هاشمی(1392) «جنبش‌های انقلابی عربی؛ چشم‌اندازها و چالش‌های الگوی نوین دولت» در فرزاد پورسعید، بیداری اسلامی در جهان عرب؛مطالعات نظری و موردی، تهران:پژوهشکده مطالعات راهبردی.
حنفی، حسن (1392)، « 10 مشکل اساسی جهان عرب،تشخیص ریشه‌ها و راه حل»،ترجمه محمد علی عسکری، روزنامه شرق،22/1/1392
خواری، رامی (1392) «چهار قطب جهان عرب در آتش»، قابل دسترسی در تارنمای بررسی استراتژیک در www.strategicreview.com/1392/5/29
روحی دهبنه، مجید (1394) بررسی رقابت منطقه‌ای ایران، عربستان و ترکیه در تحولات جدید منطقه با تأکید بر بحران سوریه، طرح پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، پاییز
  روحی دهبنه، مجید  (1395)، تراژدی منطقه‌گرایی در خاورمیانه: تبیین نظم و بی‌نظمی در سیاست بین‌الملل خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
سریع القلم، محمد (1394)، «خاورمیانه تا مدت ها بی‌ثبات خواهد بود»، گفتگو با روزنامه شرق، در دیپلماسی ایرانی 30 خرداد، قابل دسترسی در www.irdiplomacy.ir/fa/page/1948984
سریع القلم، محمود (1395)، «نظام بین‌الملل و ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره اول، زمستان، صص 139-101
شربل، غسان(1394)، «عصر وداع با اقلیت ها: این جا خاورمیانه ویران شده است»، ترجمه سید علی موسوی خلخالی، در قابل دسترسی در تارنمای دیپلماسی ایرانی در30/3/1394htpp://www.irdiplomacy.ir/fa/page/
واعظی، محمود(1392)، «الگوی رفتاری آمریکا در مواجهه با تحولات کشورهای عربی»، فصلنامه روابط خارجی، سال پنجم، شماره اول، بهار
مارتین، جی. لی . نور (1383)، چهره جدید امنیت در خاورمیانه، ترجمه قدیر نصری، تهران: مطالعات راهبردی
موسوی خلخالی،سید علی(1392)، «تلاس برای تجزیه جهان عرب»،قابل دسترسی در تارنمای دیپلماسی ایرانی در www.irandiplomacy.ir/1392/12/28
موسوی، سید رسول(1394) «راهبرد نادرست آمریکا و متحدانش در منطقه: طرح لبنانی شدن خاورمیانه»، همشهری دیپلماتیک، شماره 88، پاییز
هالیدی، فرد (1386) «بحران در خاورمیانه» مجله شهروند امروز، دی ماه 1386
هانتینگتون، ساموئل (1375)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم
یزدان‌فام، محمود (1392) «تحولات جهان عرب:صورت بندی قدرت و هویت در خاورمیانه»، در فرزاد پورسعید، بیداری اسلامیدر جهان عرب؛مطالعات نظری و موردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی
 Ayoob, M. (1995). The Third World Security Predicament, State Making, Regional                                          Conflict and the International System, Boulder, Colo, Lynne Rienner Press.
Ayubi, N. (1995). Over-Stating the Arab State: Politics and Society in the Middle                              East,London: I, b. Tauris
 Cooke, S A., Stokes, J., & j. Brock, A. (2014). The Center for Regional Leadershib in           The Middle East, Center for New AmericanSecurity, June, www.cnas.org
    Gause III, F. G. (2014). Beyond Sectarianism: The New Middle East Cold War,Brokings Doha Center Analisis Paper, Number 11, July
 
    Gause III, F. G. (2015). Ideologies, Alliances and Underbalancing in The New Middle East Cold War, www.pomeps.org/2015/12/17
 
     Gunnar, U. (2015). Us War on ISIS a Trojen Horse, march 13, at http://www.globalresearge.ca/us-war-on-isis-a-trojen-horse/543630
    Fabian, K.P. (2015). The Islamic State and The United States, June 08, www.Idsa.In,080615,
 
     Flynn, M. (2015). Interviews Aljaceeras With Former DIA Cgief Michael Flynn, inWww.Levantreport.com/2015/08/06
 
     Hass, R. (2014). The New Thirty Years War, Bloomberg, July 22
 
     Krause, K. (1996). Identity and State Formation in the Global Military Order: The Middle Eastern Case, European Journal of International Relation, 2:3
                                                                                                      
    Terrill, A. (2011). The Saudi-Iranian Rivalryand the Future of Middle East Security,Strategic Studies Institue (SSI), USA
   National Security Strategy 2015, http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/docs/2015
- جهان عرب و تجربه انقلاب، روزنامه اطلاعات، 1/10/1392
اسلام هراسی؛ هدف مشترک غرب و تروریسم بحران‌سازی مصنوعی برای تضعیف کشورهای مسلمان،روزنامه اطلاعات،  6/6/1393
    Has Arab Spring Faild? www.economist.com/printedition/ covery,2013-07-11/ap-e-eu-la-me-na-uk
    How the US Helped Great Al Qaeda and ISIS, http://www.counterpunch.org/2014/09/