نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

امنیت به‌مثابه مهم‌ترین کارکرد یک دولت از مقوله­های اساسی است که نیاز به آن در تمام ابعاد زندگی بشری به‌نحوی مؤثر احساس می‌شود و پیوندی ناگسستنی با جوهر هستی انسان دارد. اندیشمندان سیاسی، برقراری امنیت در جامعه را از وظایف اصلی دولت‌ها می­دانند. این مسئله در اسلام نیز از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار بوده؛ همواره طراحی آن در بستر نظام سیاسی اسلامی مورد توجه بوده است و در قرآن کریم به‌عنوان مهم‌ترین منبع اسلامی به گستردگیِ آن اشاره شده است. قرآن کریم امنیت را یکی از اهداف استقرار و حاکمیت خداوند و استخلاف صالحان و طرح امامت بر می­شمارد. امنیت در قرآن کریم نیز دارای سطوح مختلفی است که امور معنوی، فردی، اجتماعی، سیاسی و... را در بر می­گیرد. در این مقاله تلاش می‌شود تا با بهره‌گیری از آثار مفسرین قرآن کریم مفهوم امنیت سیاسی را به‌مثابه کارکرد اصلی دولت در منظومه معرفتی قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد. این انتخاب با توجه به تقسیم‌بندی دین اسلام در سه قالب اسلام حق (آیات قرآن کریم و سیره معصومین «ع»)، اسلام محقق نظری (آرا دانشمندان مسلمان) و اسلام محقق در عمل مسلمانان عادی و عملکرد دولتمردان صورت پذیرفته و بر مبنای طبقه‌بندی شناخته شده از دین اسلام یعنی «اعتقادات، اخلاقیات و احکام»، سه نوع امنیت سیاسی «کلامی ـ فکری»، «اخلاقی ـ روانی» و «کنشی ـ رفتاری» را در قرآن کریم به‌مثابه اسلام حق‌ گونه‌شناسی می‌کند تا در نتیجه به تبیین امنیت سیاسی در چارچوب دولت اسلامی بپردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

State and Ideal Political Security Model in Religious Society

نویسندگان [English]

  • Abbas Alli Rahbar 1
  • Farzad Souri 2

1 Associate Professor, Department of Political Sciences, Allameh Tabataba’i University

2 PhD Student of Political Sciences, Allameh Tabataba’i University

چکیده [English]

Purpose: Security is one of the major issues that the need for it is felt tangibly and effectively in all aspects of human life and searching for that has an unbreakable bond with the essence of human existence. Political thinkers generally consider security as one of the government’s main tasks. This issue has been of particular position and importance in Islam and designing it in Islamic system has been noteworthy. The Holy Quran considers the security as one of the goals of God sovereignty and the righteous succession. Security in the Holy Quran has several levels which involves spiritual, personal, social and political aspects.
Methodology: In this article, we attempt to examine the concept of political security in epistemic system of Holy Quran by using interpretive works on Quran. This choice is according to division of Islam into three original, theoretical and practical spheres and also known classification of Islam as beliefs, morals and laws, to reach a typology of political security which is theological-intellectual, ethical-psychological and practical-behavioral.
Findings: In this article we argue that in modern political thought the government is responsible for security and taking care of it in anarchic atmosphere. In this view, governments are the major subject of security. Also from the perspective of political sociology, political security can be known as product of social interaction which manifests from interaction between individuals, groups and political institutions. In other words, feeling political security is in fact a form of social production and all the social and political institutions are involved in its formation. So it can be said that feeling political security is a multifaceted and complex concept, because the feeling shapes in a mental and intersubjective space, and because this sense of security is in the political sphere which, according to Max Weber, is the area of power. From his perspective, our understanding of the politics would be a set of efforts to participate in power.
Value: This article concludes that the most important ways and requirements to achieve political security is the cases such as avoiding tyranny and oppression, establishment of justice in society, coping with domestic disrupters and fighting with foreign enemies. It also can be extracted from the presented arguments that in Quran there is a special attention to the action–behavioral aspect of political security, in addition to considering two other aspects which were mentioned before.

کلیدواژه‌ها [English]

  • State
  • Security
  • Political security
  • Religious society
-       اخوان کاظمی، بهرام. (1385). امنیت در نظام سیاسی اسلام، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
-       اشرفی، اکبر؛ حمیدرضا داودی. (1390). «قانون‌پذیری و امنیت ملی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)»، فصلنامه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، سال چهارم، شماره 15، تابستان.
-       اصول کافی، ج‏1، تهران: دارالکتب‌الاسلامیه.
-       افتخاری، اصغر. (1391). امنیت، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
-       امام ­جمعه­زاده، سیدجواد؛ درجانی، حسین. (1389). «امنیت در اسلام، مبانی و قالب­های فکری»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، سال دوم، شماره 5، زمستان.
-       ایمان، محمد‌تقی؛ نوشادی، محمودرضا. (1390). تحلیل محتوای کیفی، فصلنامه پژوهش، سال سوم، شماره دوم، پاییز و زمستان.
بحارالانوار، ج‏33.
-       برزگر، ابراهیم. (1373). مبانی تصمیم‌گیری سیاسی از دیدگاه امام خمینی (ره)، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
-       برزگر، ابراهیم. (1388). روانشناسی سیاسی، تهران: سمت.
-       برزگر، ابراهیم. (1389). ساختار فهم اندیشه سیاسی اسلام، فصلنامه دانش سیاسی، سال ششم، (2).
-       برزگر، ابراهیم. (1391). آزادی در اﻟﮕﻮی ﺳﻪ‌ﮔﺎﻧﻪ اﺳﻼم، کتاب چهارمین نشست اندیشه‌های راهبردی.
-       تحف‌العقول، قم: انتشارات بصیرتی.
-       ترکمنی­آذر، پروین. (1389). "نقش هوشمندی و تدبیر سیاسی حکومت­گران در ایجاد امنیت و توسعه جامعه (مطالعه موردی حکومت ترکان خاتون قراختایی در کرمان)، "دوفصلنامه جستارهای تاریخی، دوره اول، شماره اول، بهار و تابستان.
-       جوادی آملی، عبدالله. (1378). تنسیم؛ تفسیر قرآن کریم، قم: مرکز نشر اسراء.
-       حقدار، علی­اصغر (1384)، قدرت سیاسی در اندیشه ایرانی، از فارابی تا نائینی، تهران: کویر.
-       حسنی‌فر، عبدالرحمن، دولت و امنیت اجتماعی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجله پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، پاییز 1383 - شماره 23.
-       خمینی، روح‌الله. (1368). صحیفه نور، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
-       ذاکر اصفهانی، علیرضا؛ صادقی، زهرا. (1387). «رویکرد اجتماعی به امنیت و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران، تهدیدات و راهکارها»، دوفصلنامه سیاست (پژوهش حقوق و سیاست)، سال دهم، شماره 25، پاییز و زمستان.
-       روشندل، جلیل. (1374). امنیت ملی و نظام بین‌الملل، تهران: سمت.
-       رهامی، روح‌الله. (1393). امنیت انسانی و دولت (رهایی از ترس، رهایی از نیاز در دولت اجتماعی توسعه‌گرا)، تهران: میزان.
-       زارع قراملکی، محمد. (1389). اصول تفکر سیاسی در قرآن، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
-       طباطبایی، سیدمحمد حسین. (1374). تفسیر المیزان. ترجمه‌ی سیدمحمد باقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
-       عمید زنجانی، عباسعلی. (1374). مبانی اندیشه سیاسی اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
-       لمبتون، ان کی. اس. (1374). دولت و حکومت در اسلام، ترجمه‌ی سید عباس صالحی و محمد مهدی فقیهی، تهران: مؤسسه عروج.
-       قاسمی، فرهاد. (1368). «بررسی مفهوم امنیت در سیاست تازه بین­الملل»، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال بیست‌ودوم، شماره 246-245، بهمن و اسفند.
-       کلینی، ابن‌جعفر. (1365). الاصول من‌الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-       محمدبن على‌بن حسین‌بن بابویه قمى، ابوجعفر (شیخ صدوق)، علل‌الشرایع، نجف، مکتب حیدریه، باب 182، حدیث 9.
-       محمدی، علی. (1381). نگاهی به مفهوم امنیت در جهان امروز، جام جم مورخ 81/8/30.
-       مطهری، مرتضی. (1382). علل گرایش به مادی‌گری. قم: صدرا.
-       میراحمدی، منصور، شیری، اکرم. (1388). «عدالت سیاسی در گفتمان اسلام سیاسی فقهی»، فصلنامه علوم سیاسی، سال دوازدهم، شماره 48، زمستان.
-       نراقی، احمد. (1380). معراج‌السعاده، تهران: پیام آزادی.
-       نظری، علی­اشرف؛ سازمند، بهاره. (1389). «توسعه و امنیت انسانی، امنیت انسانی به­عنوان محور توسعه»، دوفصلنامه سیاست (مجله پژوهش حقوق و سیاست)، سال دوازدهم، شماره 28، بهار و تابستان.
-       نهج‌البلاغه، فیض‌الاسلام، صبحی صالح، خ‏40.
-       یوسفی، حیات‌الله. (1389). ساختار حکومت در اسلام، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
-        K. E. Rosengren. (2000). "Advances in Scan dinavia content analysis: An introduction" Advances in Content Analysis, In K. E. Rosengren (F.D.), p. 9-19.
-        M. S. Poole& J.P. Folger. (2000). "Modes of observation and the validation of interaction analysis schemes", Small Group Behavior, vol 12, p.477-493; O. R. Holsti, Content analysis for The Social Sciences and Humanities.
Http://www.majlesekhobregan.ir/fa/publications/mags/is_gv/ magazines/024/07.htm
-        P.melryn Leffler. "The American conception of National security and the Beginnings of cold war", 1945-48, American Historical Review 89 (2). 1984. PP.246-81.
-        R. W. Budd& R. K. Thorp, & L. Donohew. (2002). Content analysis of Communications; K. Lindkvist, "Approaches to textual analysis", Aduances in content analysis, Eds: K. E. Rosengren, p.23-41; D.G. McTavish.