TY - JOUR ID - 8107 TI - تبارشناسی جنبش ملی شدن صنعت نفت در ایران تأملی در مناسبات دولت، جامعه و نظام سرمایه‏‌داری سال‌های 1320 تا 1332 JO - دولت پژوهی JA - TSSQ LA - fa SN - 2476-2806 AU - ناطقی, فرجاد AU - توفیق, ابراهیم AD - دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی گروه جامعه شناسی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران AD - دکترای جامعه شناسی دانشگاه گوته فرانکفورت Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 3 IS - 11 SP - 161 EP - 199 KW - نیروهای ‌کنشی KW - خط‏ گریز KW - قلمروزدایی KW - انجمن‌های‌ ایالتی KW - دولت ‌مرکزی DO - 10.22054/tssq.2017.8107 N2 - در مقاله حاضر چگونگی تکوینِ جنبش ملی شدن صنعت نفت، در ایران مورد بررسی جامعه‌شناختی قرار‌ گرفته و ‏شکل‏گیری آن در مناسبات جدید قدرت میان نیروهای درون دولت، جامعه و نظام سرمایه‏داری جهانی تحلیل می‏گردد. در این راستا به‌منظور دست‏یابی به چارچوبی برای ارز­یابی انتقادی از روش‌ تبارشناسی ژیل دلوزاستفاده شده‌ است. در ابتدا ضمن بررسی جایگاه سوژگانی نیروهای اجتماعی، نسبت میان این نیروها، از شکل ‏افتادن نظام سیاسی کهن و شکل ‏گرفتن دولت جدید در دگردیسی‏های گفتمانی دوران معاصر بستر تحولات نهضت ملی نشان داده می‌شود. در ادامه مطالبات دهقانی، کارگری و منطقه‏ای در سه مقطع زمانی برای تغییر در مناسبات قدرت و دست‏یابی به آزادی از انقیاد اجتماعی مورد تحلیل تبارشناختی قرار گرفته ‌است. در این روش تبارهای ‌متعدد، تکه‌تکه و بی‌نظمِ نهضت­ ملی که حاصل روابط بازیگران سیاسی ـ اجتماعی اعم از توده‏ها، دولت‌ مرکزی و قدرت‌های جهانی بوده است، جستجو می‌شود. هم‌چنین هم‏گرایی‏ها و واگرایی‏های دولت ملی و نهضت ملی در چارچوب رابطه‏ی نهاد و جنبش مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. نتایج حاصل از این‌ پژوهش نشان‏ می‌دهد که نهضت‌ ملی در آغاز دهه 30 با گسست از دگردیسی رهایی‌بخش نیروهای‌ اجتماعی در نیمه اول دهه 20 پدید آمد؛ لیکن با سیطره‌‌ی سیاست بازنماییِ دولت مرکزی بر دگرسانی­های ‌ایجابیِ این نیروها ظرفیت تغییردهندگی این جنبش از توان افتاد.  UR - https://tssq.atu.ac.ir/article_8107.html L1 - https://tssq.atu.ac.ir/article_8107_fa90c7004362a97d483de9624646f6d8.pdf ER -