محمدباقر خرمشاد؛ مجید نجات‌پور
چکیده
پس از انقلاب اسلامی، جریانهای فکری و سیاسی در راستای عملی نمودن نظریههای بومی، تحولات بین‌المللی و تشدید روند جهانی شدن، نسبت به گذشته به‌نحوی عمیقتر و اساسیتر به مفهوم توسعه پرداختند. جریان توسعهگرایان لیبرال پس از انقلاب و در پی تحول فضای گفتمانی از درون جدال‌های فکری و سیاسی دهه‌ی هفتاد سر بر‌آورد و اندک‌اندک زمینه ...
بیشتر
پس از انقلاب اسلامی، جریانهای فکری و سیاسی در راستای عملی نمودن نظریههای بومی، تحولات بین‌المللی و تشدید روند جهانی شدن، نسبت به گذشته به‌نحوی عمیقتر و اساسیتر به مفهوم توسعه پرداختند. جریان توسعهگرایان لیبرال پس از انقلاب و در پی تحول فضای گفتمانی از درون جدال‌های فکری و سیاسی دهه‌ی هفتاد سر بر‌آورد و اندک‌اندک زمینه را برای طرح مسائل نوسازی و توسعه کشور بیش از پیش فرآهم می‌دید. اگر بخواهیم با اتخاذ رویکردی ایجابی به فهم هر چه دقیق‌تر محتوی و بن‌مایه‌های فکری ـ سیاسی جریان لیبرال توسعه‌گرا در ایران بپردازیم؛ به ناچار باید به آرا و آثار محمود سریع‌القلم و موسی غنی‌نژاد که در این جریان نقش فعال فکری‌ـ سیاسی داشته‌اند، مراجعه نماییم. گفتمان توسعه در این جریان همواره میکوشد تا مفاهیم اصلی چون حکومت قانون، آزادی‌خواهی، اقتصاد بازار، جهانی‌شدن، دولت حداقلی و حقوق بشر را حول دال مرکزی «نوسازی لیبرالی» مفصل‌بندی نماید. پژوهش حاضر با استفاده از الگوی تحلیلی جریان-گفتمان و بهرهگیری از ظرفیتهای روش جریان‌شناسی و گفتمان، میکوشد تا نوع نگاه جریان توسعه گرایان لیبرال به گفتمان توسعه را ارزیابی نماید. سوال اصلی مقاله حاضر این است که توسعه در گفتمان جریان توسعهگرایان لیبرال دستخوش چه تحولاتی شده است؟ در پاسخ به پرسش فوق می‌توان گفت که توسعه در گفتمان جریان توسعهگرای لیبرال با عام و جهان‌شمول دیدن روند نوسازی و گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرن و دال مرکزی «نوسازی لیبرالی» بازنمایی شده است. با توجه به پژوهش حاضر، دیدگاه این جریان در عرصه‌ی اقتصاد، سیاست و فرهنگ به شکل‌گیری گفتمان توسعه‌خواهی می‌انجامد که در آن، آزادی اقتصادی و توسعه‌ی سیاسی همبستگی شدید دارد. اگرچه آنها توسعه‌ی نهادهای مدنی سیاسی را در شرایط امروز مقدم بر آزادسازی‌های اقتصادی می‌دانند اما میان این دو ارتباط تنگاتنگی برقرار کرده و از ایده‌ی دموکراسی مطابق آزادی‌های فردی به‌عنوان یک ارزش سرنوشت‌ساز در اقتصاد یاد می‌کنند. در مقوله توسعه اقتصادی عمده‌ترین خواست این جریان، رساندن دولت به‌حد وظایف اساسی خود و رفع موانع از نظام بازار آزاد می‌باشد.
